PSİKİYATRİK İLAÇLAR-GENEL BİLGİ
Psikofarmakoloji
Eskiden sinir ilacı deyince kişiyi bol bol uyutmaktan başka bir etkisi olmayan üstelik her kullananda bağımlılık yaratan birtakım ‘uyuşturucu’ maddeler anlaşılırdı. Gerçekten de 1950’lere kadar sinir hekimlerinin hastaları uyutmak ve sakinleştirmek dışında yapabileceği pek bir şey yoktu. Ancak son 50 yıl içinde insan psikolojisini değiştirmeye yönelik yöntemler büyük ilerleme gösterdi. Psikoterapi teknikleri gelişti ve çeşitlendi elektroşok ve manyetik uyarım sayesinde beyne uyarı vererek ruhsal bozuklukları gidermek mümkün hale geldi. Özellikle 1980’lerden sonra sinir sistemi ilaçlarının yan etkileri çok aza indirildi ihtiyacı olanlar bu ilaçları rahatlıkla kullanabilmeye başladı.
Psikiyatride kullanılan sinir sistemi ilaçlarını şu gruplara ayırabiliriz:
1-Antidepresan ilaçlar (öncelikle depresyonda kullanılan ilaçlar)
2-Antipsikotik ilaçlar (öncelikle şizofrenide kullanılan ilaçlar)
3-Kaygı giderici ilaçlar (huzursuzluk sıkıntı gibi hallerde kullanılan ‘müsekkin’ ilaçlar)
4-Mizaç dalgalanmalarını önleyen ilaçlar (lityum tuzu ve bazı sara ilaçları)
ANTİDEPRESAN İLAÇLAR
Depresyon çok sık görülen önemli bir hastalıktır. İsteksizlik hayattan zevk almama sinirlilik uyku ve iştah bozukluğu gibi belirtileri vardır. Unutkanlık yorgunluk cinsel sorunlar okul başarısında düşme iş performansında azalma aile içi geçimsizlik gibi durumların altından depresyonun çıktığına sıklıkla rastlarız. Teşhisi konamayan ağrılar mide barsak bozuklukları ve çeşitli bedensel yakınmalar da depresyona bağlı olabilir. İntiharların sebebi genellikle depresyondur.
Antidepresan ilaçlar depresyon tedavisinde kullanılan ilaçlardır. Depresyona girmiş her 100 hastadan 70-80’i başka hiçbir müdahaleye gerek kalmadan sadece ilaç tedavisiyle düzelir. Kalan %20-30’luk grupta ise psikoterapi veya elektroşok türünden ekstra girişimlere ihtiyaç duyulur.
Depresyonda beyinde serotonin noradrenalin dopamin maddeleri azalmıştır. Bunlar duygu ve düşünce hayatımızı düzenleyen maddelerdir. Antidepresanlar bu maddelerin miktarını arttırarak tesirlerini icra ederler.
Antidepresan ilaçlar hakkında yanlış bilinen bazı noktaları burada önemle vurgulamak istiyoruz:
1- Antidepresan ilaçlar beyinde suni bir mutluluk yaratmayıp tam tersine bozulmuş olan dengeyi yeniden sağlar. Antidepresanlar depresyonu olmayan kişilerde fayda getirmez.
2-Antidepresan ilaçların etkileri geç başlar (en erken 2-3 hafta sonra). Arada bir 1-2 hap içerek depresyondan kurtulmak mümkün değildir.
3-Antidepresan ilaçlar doktor söylemeden kesinlikle bırakılmamalıdır. Kişi haftalar içinde tamamen iyileşse bile antidepresan ilaca en az 6 ay devam edilmelidir. Çünkü depresyonun düzeldikten sonra ilk 6 ay içinde tekrarlama riski yüksektir.
4- ANTİDEPRESAN İLAÇLAR BAĞIMLILIK YAPMAZ.
5- ANTİDEPRESAN İLAÇLAR UYUŞTURUCU DEĞİLDİR. Antidepresan ***if vermez zaten yukarıda belirttiğimiz gibi etkisi en erken 2-3 haftada başlar. Bazı antidepresanların uyku ve sersemlik gibi yan etkilere yol açtığı doğrudur. Ancak son 10-15 yılın en mühim tıbbi gelişmelerinden biri uyku ve sersemlik yapmayan antidepresan ilaç çeşitlerinin artmasıdır. Artık hemen hiçbir ciddi yan etki ortaya çıkmadan depresyon tedavisi genellikle mümkündür.
Antidepresan ilaçlar depresyon dışındaki durumlarda da faydalıdır. Obsesif kompülsif bozuklukta (takıntı hastalığı) ilk tercih edilen ilaçlar özellikle serotonin üzerinden etki gösteren antidepresanlardır. Ağrı tedavisinde elimizdeki en önemli silahlardan biri yine antidepresan ilaçlardır. Panik bozukluğunda çocuklarda gece işemelerinde kadınlarda adet öncesi gerginlik durumlarında sigara isteğinin azaltılmasında erkeklerde cinsel ilişki sırasında erken boşalmanın giderilmesinde ilk başvurulan ilaç bir antidepresandır.
Seçici olmayan monoamin geri alım inhibitörleri:
Tofranil
Anafranil
Laroxyl
Tolvon
Desyrel
Ludiomil
Serzone
İnsidonİnsomin
Bu grup ilaçların büyük kısmi Trisiklik antidepresanlardan oluşur ve bazı yan etkileri vardır. 100 hastadan ortalama 7’sinde bu yan etki görünür. 1-2 hafta içinde bunların birçoğu ortadan kalkar. Bunlardan bazıları;
Bulantı-kusma
Ağız kuruluğu
Görme bozukluğu
Kabızlık
Sık idrar yapma veya idrar yapma zorluğu
Çarpıntı v.s
Seçici serotonin geri alım inhibitörleri:
ProzacDepreksZedprex
LustralSeralin Serdep
Faverin
Seroxat
Cipram
Efexor
Stablon
Remeron
Bu grup antidepresanların yan etkileri diğer gruba göre daha azdır çoğu ilk 2 hafta içinde görülür. İlaç kesildikten sonra ortadan kalkar. Bunlardan bazıları:
Bulantı kusma
Sıkıntı hali
İshal
Uyku hali
Baş ağrısı
Uykusuzluk
Cinsel işlev bozukluğu vs
Psikofarmakoloji
Eskiden sinir ilacı deyince kişiyi bol bol uyutmaktan başka bir etkisi olmayan üstelik her kullananda bağımlılık yaratan birtakım ‘uyuşturucu’ maddeler anlaşılırdı. Gerçekten de 1950’lere kadar sinir hekimlerinin hastaları uyutmak ve sakinleştirmek dışında yapabileceği pek bir şey yoktu. Ancak son 50 yıl içinde insan psikolojisini değiştirmeye yönelik yöntemler büyük ilerleme gösterdi. Psikoterapi teknikleri gelişti ve çeşitlendi elektroşok ve manyetik uyarım sayesinde beyne uyarı vererek ruhsal bozuklukları gidermek mümkün hale geldi. Özellikle 1980’lerden sonra sinir sistemi ilaçlarının yan etkileri çok aza indirildi ihtiyacı olanlar bu ilaçları rahatlıkla kullanabilmeye başladı.
Psikiyatride kullanılan sinir sistemi ilaçlarını şu gruplara ayırabiliriz:
1-Antidepresan ilaçlar (öncelikle depresyonda kullanılan ilaçlar)
2-Antipsikotik ilaçlar (öncelikle şizofrenide kullanılan ilaçlar)
3-Kaygı giderici ilaçlar (huzursuzluk sıkıntı gibi hallerde kullanılan ‘müsekkin’ ilaçlar)
4-Mizaç dalgalanmalarını önleyen ilaçlar (lityum tuzu ve bazı sara ilaçları)
ANTİDEPRESAN İLAÇLAR
Depresyon çok sık görülen önemli bir hastalıktır. İsteksizlik hayattan zevk almama sinirlilik uyku ve iştah bozukluğu gibi belirtileri vardır. Unutkanlık yorgunluk cinsel sorunlar okul başarısında düşme iş performansında azalma aile içi geçimsizlik gibi durumların altından depresyonun çıktığına sıklıkla rastlarız. Teşhisi konamayan ağrılar mide barsak bozuklukları ve çeşitli bedensel yakınmalar da depresyona bağlı olabilir. İntiharların sebebi genellikle depresyondur.
Antidepresan ilaçlar depresyon tedavisinde kullanılan ilaçlardır. Depresyona girmiş her 100 hastadan 70-80’i başka hiçbir müdahaleye gerek kalmadan sadece ilaç tedavisiyle düzelir. Kalan %20-30’luk grupta ise psikoterapi veya elektroşok türünden ekstra girişimlere ihtiyaç duyulur.
Depresyonda beyinde serotonin noradrenalin dopamin maddeleri azalmıştır. Bunlar duygu ve düşünce hayatımızı düzenleyen maddelerdir. Antidepresanlar bu maddelerin miktarını arttırarak tesirlerini icra ederler.
Antidepresan ilaçlar hakkında yanlış bilinen bazı noktaları burada önemle vurgulamak istiyoruz:
1- Antidepresan ilaçlar beyinde suni bir mutluluk yaratmayıp tam tersine bozulmuş olan dengeyi yeniden sağlar. Antidepresanlar depresyonu olmayan kişilerde fayda getirmez.
2-Antidepresan ilaçların etkileri geç başlar (en erken 2-3 hafta sonra). Arada bir 1-2 hap içerek depresyondan kurtulmak mümkün değildir.
3-Antidepresan ilaçlar doktor söylemeden kesinlikle bırakılmamalıdır. Kişi haftalar içinde tamamen iyileşse bile antidepresan ilaca en az 6 ay devam edilmelidir. Çünkü depresyonun düzeldikten sonra ilk 6 ay içinde tekrarlama riski yüksektir.
4- ANTİDEPRESAN İLAÇLAR BAĞIMLILIK YAPMAZ.
5- ANTİDEPRESAN İLAÇLAR UYUŞTURUCU DEĞİLDİR. Antidepresan ***if vermez zaten yukarıda belirttiğimiz gibi etkisi en erken 2-3 haftada başlar. Bazı antidepresanların uyku ve sersemlik gibi yan etkilere yol açtığı doğrudur. Ancak son 10-15 yılın en mühim tıbbi gelişmelerinden biri uyku ve sersemlik yapmayan antidepresan ilaç çeşitlerinin artmasıdır. Artık hemen hiçbir ciddi yan etki ortaya çıkmadan depresyon tedavisi genellikle mümkündür.
Antidepresan ilaçlar depresyon dışındaki durumlarda da faydalıdır. Obsesif kompülsif bozuklukta (takıntı hastalığı) ilk tercih edilen ilaçlar özellikle serotonin üzerinden etki gösteren antidepresanlardır. Ağrı tedavisinde elimizdeki en önemli silahlardan biri yine antidepresan ilaçlardır. Panik bozukluğunda çocuklarda gece işemelerinde kadınlarda adet öncesi gerginlik durumlarında sigara isteğinin azaltılmasında erkeklerde cinsel ilişki sırasında erken boşalmanın giderilmesinde ilk başvurulan ilaç bir antidepresandır.
Seçici olmayan monoamin geri alım inhibitörleri:
Tofranil
Anafranil
Laroxyl
Tolvon
Desyrel
Ludiomil
Serzone
İnsidonİnsomin
Bu grup ilaçların büyük kısmi Trisiklik antidepresanlardan oluşur ve bazı yan etkileri vardır. 100 hastadan ortalama 7’sinde bu yan etki görünür. 1-2 hafta içinde bunların birçoğu ortadan kalkar. Bunlardan bazıları;
Bulantı-kusma
Ağız kuruluğu
Görme bozukluğu
Kabızlık
Sık idrar yapma veya idrar yapma zorluğu
Çarpıntı v.s
Seçici serotonin geri alım inhibitörleri:
ProzacDepreksZedprex
LustralSeralin Serdep
Faverin
Seroxat
Cipram
Efexor
Stablon
Remeron
Bu grup antidepresanların yan etkileri diğer gruba göre daha azdır çoğu ilk 2 hafta içinde görülür. İlaç kesildikten sonra ortadan kalkar. Bunlardan bazıları:
Bulantı kusma
Sıkıntı hali
İshal
Uyku hali
Baş ağrısı
Uykusuzluk
Cinsel işlev bozukluğu vs