Türkiye'de araç muayene istasyonları özelleştikten sonra kontroller artık özel sektöre geçti. Eskisi gibi 5 dakikada muayene olma devri de son erdi.
Yeni sistemle 10 ayrı nokta kontolü yapan TÜVTÜRK yetkilileri, uygun olmayan birçok aracı da geri çeviriyor.
İşte TÜVTÜK'ün açıklamasına göre araç muayenesinde kontrol edilen noktalar ve dikkat edilmesi gereken hususlar şöyle:
KONTROLÜ YAPILAN NOKTALAR
1 - Fren Tertibatı: Araç muayenesi ana başlıklarından biri olan ve ilk sırada yer alan fren tertibatının test edilmesi; trafikte seyreden her türlü araç ve yayalar için hayati önem taşır. Fren tertibatının periyodik aralıklarda kontrol edilmesi ve aşınan parçaların değiştirilmesi gerekir. Araç muayenesi açısından değerlendirildiği zaman önde fren pedalından başlayarak; mekanik, hareketli, sürtünen ve esneyen her aksam elle veya gözle kontrol edilir. İlgili mevzuat ve yönetmelikler çerçevesinde, fren test cihazı ile aynı aks üzerinde bulunan tekerleklerin fren kuvveti sapma yüzdesi ile toplam araç ağırlığına göre fren verim yüzdesi hesaplanır.
2 - Direksiyon Sistemi: Araçların yol ve seyir kontrolüyle istenilen yöne yönlendirmesini sağlayan direksiyon sisteminin kontrollerinde; direksiyon simidinden başlayarak sırasıyla; direksiyon mili, direksiyon kutusu ve bağlantı elemanlarıyla sistemi tekerleklere bağlayan direksiyon rot kollarının boşluk ve sağlamlıkları; elle, gözle ve boşluk test cihazlarıyla kapsamlı olarak kontrolden geçirilir.
3 - Görüş Şartları: Temiz ve yeterli görüş, araç kullanıcıları için maksimum yol ve sürüş güvenliği sağlar. Bu sebeple aracın tüm dış camları, cam yıkama tertibatları, cam silecekleri, iç ve dış görüş aynaları titizlikle kontrol edilir.
4 - Aydınlatma Sistemi: Araçların gece ve kötü yol şartlarında güvenle seyredebilmeleri için aydınlatma sistemlerinin faal olması ve ayarlarının trafikte seyreden diğer araç sürücülerini rahatsız etmeyecek şekilde yapılmış olması gerekmektedir. Bu sebeple tüm iç-dış aydınlatma, fren, gösterge, sinyal, geri vites, plaka ve sınır lambaları titizlikle kontrol edilir. Uzun-kısa ve sis farlarının yükseklik ayarları cihazlar vasıtasıyla test edilir.
5 - Aks, Jant, Lastik ve Süspansiyon Sistemi: Araçların yol tutuşunda ve güvenli seyrinde yürüyen aksam ve süspansiyon elemanları özel bir göreve sahiptir. Yay, amortisör gibi süspansiyon elemanlarının, aracın jant, aks ve lastikleriyle tam uyumlu çalışması sürüş güvenliği açısından son derece önemlidir.
6 - Şase ve Şase Bağlantı Parçaları: Araç gövdesinin sağlamlığı hem sürüş anında hem de olası bir kaza durumunda yolcular açısından büyük öneme sahiptir. Bunun yanında şaseye bağlanmış bir çok parçanın da sağlam ve çalışır durumda olması gerekmektedir. Bunlar; sürücü kabini ve araç gövdesi, bağlantıları, merdiven basamakları, koltuklar, alt taban, egzoz boruları, susturucular, yakıt tankı ve boruları, stepne ve taşıyıcısı, kapılar ve kapı kilitleri, yan ilave korumalar, çekici römork ve treyler çeki kaplini ile kaplin mekanizmalarının kontrolünü kapsar.
7 - Diğer Donanımlar: Pasif güvenlik sistemlerinin en önemlilerinden biri emniyet kemeridir. Bir kaza esnasında emniyet kemeri takılı olan yolcunun diğer yolculara göre hayatta kalma şansı her zaman daha yüksektir. Bu sebeple ön ve arka emniyet kemerleri ve kilit karşılıklarının fonksiyonelliği kontrol edilir. Bunların yanısıra yangın söndürme tüpü, üçgen ikaz reflektörü ve ilk yardım çantası da kontrol edilir.
8 - Gürültü Kirliliği: Trafikteki araçların oluşturduğu çevresel gürültüler insan sağlığı açısından son derece zararlıdır. Bu sebeple İstasyonlarda gürültü seviyesi kontrolleri gerçekleştirilecektir.
9 - Yolcu Taşıyan Araçlar İçin: Toplu taşıma araçlarına yönelik olarak; koltuk düzenleri, iç aydınlatma lambaları, ısıtma sistemleri ve havalandırma sistemlerinin seyahat eden yolcuların gereksinimlerini karşılayacak şekilde olup olmadığı kontrol edilir.
10 - Araç Tanımları: Trafikte seyreden araçların üzerinde taşıdıkları plaka, tanıtım numaraları ile ruhsat üzerindeki tescil ve trafik bilgileri birebir aynı olmak zorundadır.
ARAÇ MUAYENESİ ÖNCESİNDE HAZIRLANMASI GEREKEN ZORUNLU BELGELER
Tüm araçlar için;
- Ruhsat
- Fenni Muayene İzin Belgesi
- Trafik Sigortası
- İlk yardım çantası: Traktörler, motosikletler ve motorlu bisikletler hariç tüm motorlu araçlarda en az 1 adet.
- Üçgen Reflektör: Motosikletler ve motorlu bisikletler hariç tüm motorlu araçlarda 2 adet.
- Yangın Söndürme Cihazı: Sayısı, cinsi ve kapasitesi araç sınıfına ve aracın kullanım amacına göre değişiklik gösterir.
- Stepne: Motosikletler ve lastik tekerlekli traktörler hariç bütün araçlar ile tarım orman römorkları da dahil olmak üzere tüm römorklarda her zaman kullanılabilir durumda bulundurulacak.
Araç sınıfına göre ek diğer zorunlu ekipmanlar:
- Taksi otomobiller: Her zaman kullanılır durumda taksimetre.
- Otobüs, kamyon ve çekiciler: 1 adet Engel işareti. (E veya e onaylı)
- Traktörler: Flaşörlü, yanıp sönen, sarı ışıklı, dönerli, uyarı lambası.
- Şehirlerarası yük veya yolcu nakliyatı yapan otobüs, kamyon ve çekiciler: Her zaman kullanılır durumda takograf.
- Römorklar (traktör römorkları dahil) ve kamyonlar: Uygun boyutlarda ve yeterli sayıda arka işaret levhası. (E veya e onaylı)
- Traktör römorkları: Azami hızı saatte 30 km’nin altında olanlarda 1 adet adet üçgen şeklinde arka işaret levhası. (E veya e onaylı)
- Karayolu Taşıma Yönetmeliğine göre yetki belgesi almış yolcu taşımacılığında kullanılan araçlar: Her 10 koltuk için en az 1 adet boyun korsesi.
- Motosikletler ve motorlu bisikletler: Kask ve koruyucu gözlük
Yeni sistemle 10 ayrı nokta kontolü yapan TÜVTÜRK yetkilileri, uygun olmayan birçok aracı da geri çeviriyor.
İşte TÜVTÜK'ün açıklamasına göre araç muayenesinde kontrol edilen noktalar ve dikkat edilmesi gereken hususlar şöyle:
KONTROLÜ YAPILAN NOKTALAR
1 - Fren Tertibatı: Araç muayenesi ana başlıklarından biri olan ve ilk sırada yer alan fren tertibatının test edilmesi; trafikte seyreden her türlü araç ve yayalar için hayati önem taşır. Fren tertibatının periyodik aralıklarda kontrol edilmesi ve aşınan parçaların değiştirilmesi gerekir. Araç muayenesi açısından değerlendirildiği zaman önde fren pedalından başlayarak; mekanik, hareketli, sürtünen ve esneyen her aksam elle veya gözle kontrol edilir. İlgili mevzuat ve yönetmelikler çerçevesinde, fren test cihazı ile aynı aks üzerinde bulunan tekerleklerin fren kuvveti sapma yüzdesi ile toplam araç ağırlığına göre fren verim yüzdesi hesaplanır.
2 - Direksiyon Sistemi: Araçların yol ve seyir kontrolüyle istenilen yöne yönlendirmesini sağlayan direksiyon sisteminin kontrollerinde; direksiyon simidinden başlayarak sırasıyla; direksiyon mili, direksiyon kutusu ve bağlantı elemanlarıyla sistemi tekerleklere bağlayan direksiyon rot kollarının boşluk ve sağlamlıkları; elle, gözle ve boşluk test cihazlarıyla kapsamlı olarak kontrolden geçirilir.
3 - Görüş Şartları: Temiz ve yeterli görüş, araç kullanıcıları için maksimum yol ve sürüş güvenliği sağlar. Bu sebeple aracın tüm dış camları, cam yıkama tertibatları, cam silecekleri, iç ve dış görüş aynaları titizlikle kontrol edilir.
4 - Aydınlatma Sistemi: Araçların gece ve kötü yol şartlarında güvenle seyredebilmeleri için aydınlatma sistemlerinin faal olması ve ayarlarının trafikte seyreden diğer araç sürücülerini rahatsız etmeyecek şekilde yapılmış olması gerekmektedir. Bu sebeple tüm iç-dış aydınlatma, fren, gösterge, sinyal, geri vites, plaka ve sınır lambaları titizlikle kontrol edilir. Uzun-kısa ve sis farlarının yükseklik ayarları cihazlar vasıtasıyla test edilir.
5 - Aks, Jant, Lastik ve Süspansiyon Sistemi: Araçların yol tutuşunda ve güvenli seyrinde yürüyen aksam ve süspansiyon elemanları özel bir göreve sahiptir. Yay, amortisör gibi süspansiyon elemanlarının, aracın jant, aks ve lastikleriyle tam uyumlu çalışması sürüş güvenliği açısından son derece önemlidir.
6 - Şase ve Şase Bağlantı Parçaları: Araç gövdesinin sağlamlığı hem sürüş anında hem de olası bir kaza durumunda yolcular açısından büyük öneme sahiptir. Bunun yanında şaseye bağlanmış bir çok parçanın da sağlam ve çalışır durumda olması gerekmektedir. Bunlar; sürücü kabini ve araç gövdesi, bağlantıları, merdiven basamakları, koltuklar, alt taban, egzoz boruları, susturucular, yakıt tankı ve boruları, stepne ve taşıyıcısı, kapılar ve kapı kilitleri, yan ilave korumalar, çekici römork ve treyler çeki kaplini ile kaplin mekanizmalarının kontrolünü kapsar.
7 - Diğer Donanımlar: Pasif güvenlik sistemlerinin en önemlilerinden biri emniyet kemeridir. Bir kaza esnasında emniyet kemeri takılı olan yolcunun diğer yolculara göre hayatta kalma şansı her zaman daha yüksektir. Bu sebeple ön ve arka emniyet kemerleri ve kilit karşılıklarının fonksiyonelliği kontrol edilir. Bunların yanısıra yangın söndürme tüpü, üçgen ikaz reflektörü ve ilk yardım çantası da kontrol edilir.
8 - Gürültü Kirliliği: Trafikteki araçların oluşturduğu çevresel gürültüler insan sağlığı açısından son derece zararlıdır. Bu sebeple İstasyonlarda gürültü seviyesi kontrolleri gerçekleştirilecektir.
9 - Yolcu Taşıyan Araçlar İçin: Toplu taşıma araçlarına yönelik olarak; koltuk düzenleri, iç aydınlatma lambaları, ısıtma sistemleri ve havalandırma sistemlerinin seyahat eden yolcuların gereksinimlerini karşılayacak şekilde olup olmadığı kontrol edilir.
10 - Araç Tanımları: Trafikte seyreden araçların üzerinde taşıdıkları plaka, tanıtım numaraları ile ruhsat üzerindeki tescil ve trafik bilgileri birebir aynı olmak zorundadır.
ARAÇ MUAYENESİ ÖNCESİNDE HAZIRLANMASI GEREKEN ZORUNLU BELGELER
Tüm araçlar için;
- Ruhsat
- Fenni Muayene İzin Belgesi
- Trafik Sigortası
- İlk yardım çantası: Traktörler, motosikletler ve motorlu bisikletler hariç tüm motorlu araçlarda en az 1 adet.
- Üçgen Reflektör: Motosikletler ve motorlu bisikletler hariç tüm motorlu araçlarda 2 adet.
- Yangın Söndürme Cihazı: Sayısı, cinsi ve kapasitesi araç sınıfına ve aracın kullanım amacına göre değişiklik gösterir.
- Stepne: Motosikletler ve lastik tekerlekli traktörler hariç bütün araçlar ile tarım orman römorkları da dahil olmak üzere tüm römorklarda her zaman kullanılabilir durumda bulundurulacak.
Araç sınıfına göre ek diğer zorunlu ekipmanlar:
- Taksi otomobiller: Her zaman kullanılır durumda taksimetre.
- Otobüs, kamyon ve çekiciler: 1 adet Engel işareti. (E veya e onaylı)
- Traktörler: Flaşörlü, yanıp sönen, sarı ışıklı, dönerli, uyarı lambası.
- Şehirlerarası yük veya yolcu nakliyatı yapan otobüs, kamyon ve çekiciler: Her zaman kullanılır durumda takograf.
- Römorklar (traktör römorkları dahil) ve kamyonlar: Uygun boyutlarda ve yeterli sayıda arka işaret levhası. (E veya e onaylı)
- Traktör römorkları: Azami hızı saatte 30 km’nin altında olanlarda 1 adet adet üçgen şeklinde arka işaret levhası. (E veya e onaylı)
- Karayolu Taşıma Yönetmeliğine göre yetki belgesi almış yolcu taşımacılığında kullanılan araçlar: Her 10 koltuk için en az 1 adet boyun korsesi.
- Motosikletler ve motorlu bisikletler: Kask ve koruyucu gözlük
