Sık Hastalanan Çocuklar

[Şahmaran.]

Çocuklarının özellikle kış aylarında sık sık hastalanması birçok anne-babayı endişelendirir. Daha çok solunum yolları enfeksiyonları şeklinde gelişen bu tekrarlayan hastalıkların birçok nedeni vardır. Hava kirliliği, yuvaya gitme, kalabalık ortamda yaşama, yatarak biberonla beslenme gibi etkenler bu hastalıkları hazırlayan çevresel faktörlerdir. Bunların dışında bağışıklık sisteminin gelişme hızı da rol oynar. Ama bunun anlaşılması için gerekli olan ileri tetkikleri yaptırmadan önce immün sistem yetersizliği dışındaki tüm hastalık etkenlerinin incelenmesi gerekir. Çocuk hekimlerinin en sık karşılaştığı hastalık, şüphesiz, üst solunum yolu enfeksiyonlarıdır. Özellikle 5 yaşın altındaki çocuklarda ve kış mevsiminde bu enfeksiyonlar ayda iki kereye varan sıklıkta geçirilebilmektedir. Bu, kabul edilebilir bir sınırdır.
Tekrarlayan enfeksiyonlara yol açan nedenler:

• Yuvaya gitme ya da okula giden kardeş varlığı, kalabalık ortamda yaşama,
• Sigara dumanına maruz kalma,
• Yatar pozisyonda biberonla beslenme (özellikle tekrarlayan orta kulak enfeksiyonları açısından) en sık çevresel hazırlayıcı faktörlerdir.

Tüm bebeklerde, anneden geçen immünglobülinler (mikroplara karşı savaşırlar) yaşamın 5-6. aylarında iyice azalır. Bundan sonra 5 yaşa kadar olan dönemde çocuğun immün sistemi kendi immünglobülinlerini üretmeye başlar. Bu dönemde immünglobülin düzeyi yeterli olarak görünse bile, bunların fonksiyonlarının olgunlaşarak bir erişkinin antikorları gibi görev yapmaya başlamaları 5-6
yaşlarını bulabilir. Bu süreç her çocukta farklı hızda gelişmektedir.
Ayrıca demir eksikliği anemisi sık enfeksiyona neden olabilir.
Solunum yollarında tekrarlayan enfeksiyonlar:
Çocuklarda tekrarlayan enfeksiyonların nedenlerinin araştırılması önemlidir.
Beş yaşından küçük çocuklarda kış aylarında ayda iki kereye kadar olan viral üst solunum yolu enfeksiyonları kabul edilebilir olmakla birlikte, "ileri tetkik gerektirecek düzeyde sık enfeksiyon geçirme" nin tanımını sadece sayısal olarak yapmak çok uygun olmaz. Doğumsal immün yetersizliği sendromlarının sıklığı değişik kaynaklarda 1/10.000 ile 1/100.000 olarak bildirilmektedir. Ancak bağışıklık sistemi ile ilgili hızla artan bilgiler bu hastalıkların daha sık olabileceğini düşündürmektedir. Akraba evliliklerinin sık olduğu ülkemizde, bu nadir rahatsızlıkların diğer toplumlara göre daha fazla olması muhtemeldir. Bu nedenle enfeksiyonların başlangıç yaşı, etkilenen sistem, etken mikroorganizmalar, tedaviye olan cevap ya da cevapsızlık, diğer muayene bulguları (büyüme ve gelişme geriliği, kronik ishal varlığı, atopik yapı, hastanın tıbbî öyküsü (erken doğum, göbeğin geç düşmesi, canlı viral aşı uygulanması sonrası aşı virüsü ile enfeksiyon, tekrarlayan hışıltı atakları, kronik ishal, birden fazla alt solunum yolu enfeksiyonu, kronik sinüzit ya da bronşit, kan ya da kan ürünleri transfüzyonu yapılmış olması), aile öyküsü (alerji, akrabalık, erken süt çocukluğunda kayıplar) ayrıntılı olarak gözden geçirilmelidir.
Eğer tekrarlayan enfeksiyonlar sadece üriner sistemi ilgilendiriyorsa, ilk önce mesaneden böbreğe idrar kaçağı, anatomik bozukluklar, üriner sistem taşı araştırılmalıdır.
Ayrıntılı tetkik gerektiren durumlar:

• 0-4 ayda tekrar eden ciddî sistemik enfeksiyonlar
• Hayatın ilk 10 yılında 1'den fazla alt solunum yolu enfeksiyonu
• Yılda 2 kez tekrarlayan orta kulak enfeksiyonları
• Uygun tedaviye rağmen devam eden sinüzit
• Bakteriyel menenjit, artrit, osteomiyelit
• Birden fazla anatomik bölgede yerleşen enfeksiyonlar
• BCG aşısı sonrası gelişen tüberküloz enfeksiyonu
• Hazırlayıcı çevresel etkenlerin belirgin olmaması
• Yuvaya gitme, sigara dumanına maruz kalma, alerji
• Büyüme ve gelişme geriliği varlığı

Enfeksiyonlara eğilimi arttıran özel durumlar:

• Kötü beslenme
• Solunum yolu ve cilt alerjileri
• Kistik fibrozis
• Down sendromu
• Otoimmün hastalıklar
• Şeker hastalığı
• Ağır yanık
• HIV enfeksiyonu