Özgün dil sorunları
Konuşması sırasında zaman, yer ve yön eklerini kullanamayan çocuğunuzun özgün dil bozukluğu olabilir.
Özel ENT KKB Tıp Merkezi’nden uzman dil ve konuşma terapisti Özlem Akgün Bilgili, özgün dil bozukluklarını anlattı: “Özgün dil bozukluğunun; işitme kaybı, zeka geriliği, nörolojik, motor ya da sosyal gelişim geriliği gibi belirgin bir nedeni yok. Nedeni tam olarak bilinmiyor ama genetik geçiş gösterdiği düşünülüyor. Araştırmacılar, bu bozukluğa sahip olan çocukların yüzde 50-70’inde aile üyelerinden en az birinde benzer konuşma sorununun görüldüğünü ortaya koyuyor.
Özgün dil bozukluğu olan çocuklar, konuşulan dili anlama ve üretmede yaşıtlarından geridir. Konuşma seslerini üretmede, kendilerini ifade etmede ve başkalarının konuşmalarını anlamada zorluk çekerler. Cümle içindeki sözcükleri anlama ve kullanmada güçlük yaşarlar. Ne söylendiğini anlıyor gibi gözükürler ancak konuyu anlayamaz ya da sorulan soruya uygunsuz cevaplar verirler. Cümle kurmada başarısız olurlar.
Zaman kavramı eksikKonuşmalarının en tipik özelliği yapım ve çekim eklerinin kullanılmayışı. Örneğin, çocuğa, resimdeki tavşanın kulağını gösterip, ‘Bu, tavşanın neresi?’ diye sorulduğunda, ‘Tavşanın kulağı’ ya da ‘Kulağı’ demek yerine sadece ‘Kulak’ veya ‘Tavşan’ diyebilir. Zaman kavramını anlamakta ve zaman bildiren kelimeleri kullanmakta zorlanabilirler. Örneğin ‘Ali’nin ablası gelmiş’ cümlesinin yerine ‘Ali abla geldi’ diyebilirler.
Yer-yön ekleri yokÖrneğin ‘Kaşıklar çekmecenin içinde’ cümlesini ‘Kaşık çekmece’ şeklinde ifade ederler. ‘Benim’, ‘Senin’, ‘Onların’ gibi aitlik bildiren kelimelerde karışıklık yaşayabilirler. ‘Bu kimin saati?’ diye sorulduğunda ‘Babamın’ demek yerine ‘Baba’ ya da ‘Baba saat’ diyebilirler.
Daha önceden üzerinde konuşulmuş olan bir objeyi yeniden gösterdiğinizde ‘Unuttum ya da bilmiyorum’ cevabını verebilir. Kurdukları cümlelerin uzunlukları 3-4 kelimeyi geçmeyebilir. Cümle dizilişi hatalı ya da eksik olabilir. Bazı sesleri üretemeyebilir ya da kelime içinde farklı pozisyonlarda hedef sesin yerine başka bir ses kullanabilirler. Örneğin ‘balon’ kelimesinde ‘b’ sesini doğru üretebilir ancak, ‘ayakkabı’ yerine ‘ayakapı’ diyebilirler.
Okul başarısını etkiler mi?4-5 yaşlarında teşhis edilemeyen özgün dil bozukluğu olan çocukların, genellikle anaokuluna ya da ilkokula başladıklarında sorunları belirgin hale gelir. Bu çocukların yüzde 40-70’i okumayı öğrenmede sorun yaşar.
Akademik başarının yanı sıra çocuğun sosyal becerileri de olumsuz yönde etkilenir. Özgün dil bozukluğu olan çocuklar konuşmak ve dinlemek için daha fazla zamana ihtiyaç duyar. Dilin gramatik yapısını kazanamadıkları için kurdukları cümleler kimi zaman yanlış anlaşılabilir. Bu durum, yaşıtlarıyla iletişimlerini güçleştirir. Çünkü çocuklar yetişinler kadar sabırlı ve anlayışlı değil. Kendilerini ifade edemedikleri için zaman zaman arkadaşlarına karşı hırçın tavırlar sergileyebilir ya da onlarla oynamaktan kaçınabilirler. Genellikle kendilerini dinleyen yetişkin ya da daha büyük yaştaki çocuklarla oynamayı tercih ederler. Bazı ebeveynler ‘Babası da geç konuşmuş’, ‘Ağabeyi de geç konuşmuştu’, ‘Okula gidince düzelir’ gibi düşüncelerle çocuğu kendi haline bırakır. Ancak bu çocuklar, okul öncesinde bir uzman tarafından terapiye alınmadıkları taktirde konuşma sorunlarının düzelmesi çok daha uzun bir zaman alır. Birçok çocuk kendini ifade etme becerilerinde gelişme gösterse de bazı sesletim sorunları düzelmez. Okumayı yaşıtlarından daha geç sökerler. Bu nedenle ebeveynlerin okula başlamadan evvel bu sorunun giderilmesine yönelik bir uzman yardımına başvurmaları gerekir.”
Geç konuşma belirti olabilir
Normal gelişen çocuklar, tüm sesleri doğru olarak çıkartamasalar da kendilerini ifade edebilmek ve iletişim kurabilmek için girişimde bulunurlar. Soru sormayan ya da isteklerini sözel olarak ifade etmeyenler, iletişim bozukluğuna sahip olabilir. Özgün dil bozukluğu olan çocuklar, iki yaşına kadar hiçbir kelime söylememiş olabilir.
Milliyet
