İnfertilite (kısırlık) nedir?

[Şahmaran.]

İnfertilite (kısırlık) nedir?


Çiftlerin çocuk sahibi olma arzularına ve düzenli cinsel ilişkiye sahip olmalarına rağmen, bir yıl içerisinde gebelik elde edilememesine infertilite (kısırlık) adı verilmektedir. Korunmasız ilişkide bulunan çiftlerin %80'inde bir yıl içerisinde gebelik oluşmaktadır. Diğer bir %10 da iki yıl içinde gebelik oluşur.

İnfertilite %30-40 oranında erkek, %40-50 oranında kadına ait nedenlerle ortaya çıkmaktadır. Çiftlerin %25'inde erkek ve kadın faktörü birlikte bulunmaktadır. %10-15'inde ise tüm araştırmalara karşılık infertiliteyi açıklayabilecek bir neden bulunmamaktadır.

İnfertil çiftlerin %50-60'ı IVF gibi ileri yardımcı üreme teknikleri haricindeki yöntemler ile gebe kalabilmektedir. İnfertil tanısı alan çiftlerin %15-20'si de hiçbir tedavi yapılmadan kendiliğinden gebelik olmaktadır.

 

[Şahmaran.]

İnfertilite (kısırlık) Nedir?


Bu başlık altında aşağıdaki konulara soru cevap şeklinde yer verilmiştir:

* Kadında üreme
* Erkekte üreme
* Normal üreme
* Infertilite (kısırlık) nedenleri
* Infertilite nedeninin araştırılması
* Infertilite tanısında kullanılan hormon testleri
* Ovulasyon bozuklukları
* Endometriozis
* Üreme kanallarında tıkanıklık
* Servikal faktör, uterin (rahme bağlı) faktör ve nedeni belli olmayan infertilite
* Erkek kısırlışı
* Tekrarlayan düşük
* Yardımcı üreme teknikleri

 

[Şahmaran.]

"1">KADINDA ÜREME

Kadın üreme sistemi

Kadın üreme organları, iç ve dış genital organlardan oluşur.

Dış genital organlar; vulva adı verilen iç ve dış dudaklar, klitoris, hiymen(kızlık zarı) ve çeşitli bezlerden oluşur. Vajina açıklığını çevreleyen iç vedış dudaklar yaş dokusu, terbezleri, kan damarları ve kıl kökleri içeren derikıvrımlarıdır. Erkeklerde penisi oluşturan yapının kadınlardaki kalıntısı olanklitoris cinsel aktivite sırasında kanla dolarak sertleşen dokulardan oluşur.Hiymen (kızlık zarı) vajina açıklığının dış kısmını kaplayan ince bir zardır.Iç genital organlar; vajina, rahim, fallop tüpleri (üreme kanalları) veyumurtalıklardan oluşur. Vajina vulvadan rahme doğru uzanan yaklaşık 7-9 cmuzunluşunda olan ve kaslardan oluşan bir yapıdır. Elastik olduğu için cinselilişki ve doğum sırasında gerilebilir. Rahim armut şeklinde bir yapıdır, gövdeve rahim ağzından oluşur. Rahmin içi endometrium adı verilen ve her aymenstrual kanama (adet kanaması) ile dökülen bir tabaka ile kaplıdır. Falloptüpleri rahim ve yumurtalık arasında uzanan yapılardır. Yumurtalıklardan atılanyumurtanın döllenmesi bu tüplerde gerçekleşir. Döllenen yumurta tüplerdengeçerek rahme ulağır. Yumurtalıklar, kanalların her iki yanında yer alan ve çoksayıda yumurta içeren ceviz büyüklüğünde yapılardır. Ös****** ve progesterongibi hormonları üreten yumurtalıklardan menopoz dönemine kadar her ay biryumurta gelişerek atılır.

Bir kadının yumurtalıklarında kaç yumurta bulunur ?

Kız çocuğu doğduğunda yumurtalıklarında 400.000 civarında yumurta bulunur.Doğumdan ergenlik dönemine kadar geçen sürede yumurta üretimi olmaz veyumurtaların bir kısmı dejenere olur. Ergenlik ile birlikte her ay bir yumurtaolgunlaşarak atılır. Yumurtalıklardaki yumurtaların dejenere olması sigara,ilaç, radyasyon ve çevresel faktörler arttırabilir. Yumurtalar çok azaldığındamenopoz başlar.

Menstrual siklusta (asnda) görülen hormonal değişiklikler

Beyindeki hipofiz bezinden salgılanan Folikül Uyarıcı Hormon (FSH) ve LuteinizeEdici Hormon (LH) gonodotropik hormonlar olarak adlandırılır. FSH,yumurtalıklarda folikül adı verilen ve içinde yumurtaların olgunlaştışı sıvıdolu keseciklerin gelişmesini sağlar. Folikül içindeki yumurtanın etrafındakihücrelerden ös****** (kadınlık hormonu) salgılanır. Ös****** rahmin içtabakasının (endometruim) kalınlaşmasını sağlar. Ös****** kritik düzeyeulaşınca ani LH salınımı olur. Bu ani LH artışı yumurtanın olgunlaşarak 36 saatsonra atılmasına yani ovulasyona (yumurtlama) neden olur. Yirmisekiz gün sürenmenstrual siklusta ovulasyon 13-14. günlerde gerçekleşir. Ovulasyondan sonrayumurtalıklardan progesteron adı verilen hormon salgılanmaya başlar. Gebelikgerçekleşirse progesteron ve ös****** artışı devam eder. Gebelikgerçekleşmediginde ise ös****** ve progesteron düzeyleri düşer ve buna bağlıolarak rahmin iç tabakası dökülür, menstruasıon (adet kanaması) başlar.

Yumurta nasıl olgunlağır ve salınır ?

Yumurta folikül olarak adlandırılan içi sıvı dolu keseciklerde bulunur. Folikülbüyümeye başladığında içinde sıvı toplanır. Büyüklüşü 18-20 mm’ye ulağır ve LHıükselmesinden36-38 saat sonra folikül çatlar. Ani LH artışı bir dizi hormonal reaksiyonubaşlatır ve folikülün kenarında açılan delikten yumurta atılır. Serbestleşenyumurta fallop tüplerinin fimbria adı verilen parmaksı yapıları tarafındantüplere alınır. Her ay ovulasyonun hangi yumurtalıktan gerçekleşeceği tamamentesadüfidir.Yapılan ultrasonografik inceleme ile hangi yumurtalığın aktif olduğutespit edilebilir.

Ovulasyon hermenstrual siklusta aynı yumurtalıktan mı gerçekleşir ?

Her ay ovulasyonun hangi yumurtalıktan gerçekleşeceği tamamen tesadüfidir.Yapılanultrasonografik inceleme ile hangi yumurtalığın aktif olduğu tespit edilebilir.

Menstrual siklusta rahimde ne gibi değişiklikler olur ?

Menstrual siklusun ilk yarısında, ös****** hormonunun etkisi ile rahmin iç tabakası kalınlağır. Menstrual siklusun ikinci yarısında ise progesteronhormonunun etkisi ile bu tabaka daha da kalınlaşarak döllenen yumurtanın yerleşebilmesiiçin hazırlanır. Hamilelik gerçekleşmezse progesteron ve ös****** hormonlarınındüzeyi düşer ve bu tabaka menstrual kanama ile dökülmeye başlar.

Düzenli menstrual siklus ne demektir ?
Menstrual kanamaların düzenli olması yumurtladığımı gösterir miş

Bir önceki menstrual kanamanın başlangıcından bir sonraki menstrual kanamanınbaşlangıcına kadar geçen süre 26-34 gün arasında ise menstrual sikluslardüzenli olarak kabul edilir. Düzenli menstrual kanamaları olan kadınların bir çoğundaovulasyon da düzenlidir.

 

[Şahmaran.]

ERKEKTE ÜREME

Erkek üreme organlarıhangileridir ?

Erkek üreme organları; penis, testisler (yumurtalıklar), prostat ve seminalbezlerdir. Sperm ve testosteron (erkeklik hormonu) üreten testisler skrotum adıverilen bir torba içinde yerleşmişlerdir. Spermlerin üretildişi seminifertübüller adı verilen kanalcıklar birleşerek daha büyük kanalları ve epididimisadı verilen kanalı oluşturur. Spermler epididimisten geçerken hareketlilikkazanır ve olgunlağır. Epididimisten çıkan spermler yumurtayı dölleme yeteneğikazanmışlardır.Penis, süngerimsi ve erektil dokulardan oluşur. Penisin erektildokusu cinsel ilişki sırasında kanla dolar ve ereksiıon (sertleşme)gerçekleşir. Idrar ve meni penisteki üretra adı verilen kanaldan dışarı çıkar.

Erkek üreme fonksiıonlarında hangi hormonlar rol oynar ?

Erkek üreme fonksiıonlarını Beyindeki hipofiz bezinden salgılanan FSH (folikülUyarıcı hormon) ve LH (luteinize edici hormon) olarak adlandırılan hormonlarkontrol eder. FSH erkeklerde testislerde sperm üretimini sağlar. LH isetestislerde bulunan Leıdig hücrelerini uyararak testosteron (erkeklik hormonu)salgılanmasını sağlar. Erkeksi fiziksel karakterlerin gelişiminden sorumlu olantestosteron sperm üretimine de katkıda bulunur.

Sperm nasıl üretilir ?

FSH ve testosteron hormonları spermleri oluşturan germ hücrelerini(olgunlaşmamış sperm hücrelerini) uyarır ve bu hücreler bölünerek olgunlağır. Sırasıylaspermatogonia, spermatid ve spermatozoa olarak adlandırılan sperm hücrelerioluşur. Sperm hücresi üç kısımdan meydana gelir. Sperm hücresinin baş kısmıkromozomları (genetik materıali) içeren yapıdır. Boıun sperm hareketliliği içingerekli enerjiyi, kuyruk kısmı ise spermin hareketini sağlar. Sperm 0.05 mmuzunluşunda ancak mikroskop ile görülebilen küçük bir hücredir.

Sperm ne kadar zamanda üretilir ?

Spermin üretilmesi 60 gün, epididimis adı verilen kanaldan geçmesi 10-14 günsürer.

Meni spermden başka neler içerir ?

Meni spermlerle beraber prostat ve diğer üreme bezlerinden salgılanan sıvılarıiçerir. Seminal sıvı adı verilen bu sıvı sperm hücrelerinin taşınmasına vebeslenmesine yardımcı olur.

Ejekülasyon (boşalma) sırasında neler olur ?

Penis kökündeki kasların kasılması ile penisden meni fışkırır. Meni miktarı 1-6ml arasında değişir. Ejekülasıon anında meni kıvamı koıudur. Prostat bezindensalgılanan enzimler 20-30 dakika içinde meninin sıvılaşmasını sağlar. Menidekispermler rahim ağzı salgısına karışır ve beş dakikada yumurtalık kanallarına ulağır.

İlişki sırasında ne kadar sperm salınır ?

Boşalma ile vajinaya 100-300 milyon arasında sperm bırakılır.

Yumurtanın döllenebilmesi için ne kadar sperme ihtiyaç vardır ş

Vajinaya boşalan spermlerden ancak 25-30 tanesi yumurtanın yakınına ulağır.Bunlardan bir tanesi yumurtanın zarını delerek geçer ve yumurtayı döller.

Kadın vücudunda sperm kaç saat canlı kalır ?

Sperm hücresi vajinada 2-4 saat yaşar fakat ilişkiden 16 saat sonra bile vajinadanalınan örneklerde canlı sperm görülebilir. Kadında enfeksiyon olduğunda veyacinsel ilişki sırasında kayganlaştırıcı maddeler kullanıldığında spermler dahakısa süre canlı kalır.

Cinsel perhiz ile sperm sayısı arttırılabilir mi ?

Uzun süre boşalma olmadığında spermler yumurtayı dölleyebilme yeteneklerini kaybederekdejenere olur. Cinsel perhiz süresi uzadıkça sperm sayısı artsa bile kalitesi iyileşmez,normal yapıdaki spermlerin oranı azalır. Ideal cinsel perhiz süresi 2-5 gündür.

Hastalıklar sperm sayısını etkiler mi ?

Basit bir soğuk algınlığı bile sperm sayısını ve kalitesini bozar. Spermanalizi geçirilen hastalıklar göz önünde bulundurularak yapılmalı ve analizsonucunun bozuk olduğu durumlarda üç ay sonra sperm analizi tekrarlanmalıdır.

Sigara ve alkol erkek üreme sağlışını etkiler mi ?

Sigara ve alkol erkek üreme sağlığını olumsuz etkiler. Sigara sperm sayısını,hareketliliğini ve normal yapıdaki sperm oranını azaltır. Alkoltestosteronseviıesini azaltarak etkisini gösterir. Fazla sigara ve alkol tüketenerkeklerde spermlerin yumurtayı dölleyebilme yetenekleri de azdır. Ayrıcaalkolizm impotansın (iktidarsızlığın) en önemli nedenlerinden biridir.

Ilaçlar sperm sayısını etkiler mi ?

Ülser, sara, gut, bazı bağırsak hastalıkları ve idrar yolu enfeksiyonlarınıntedavisinde kullanılan ilaçların bir kısmı sperm sayısını azaltır. Genellikleilaçlar kesildikten bir süre sonra sperm sayısı normale döner. Bazı kanserlerintedavisinde kullanılan ilaçlar kalıcı zarar vererek infertiliteye yol açabilir.Narkotik (uyuşturucu) ilaçlar hem infertilite hem de impotansa neden olur.

Başka neler sperm üretiminde ve fonksiıonunda bozukluğa neden olur ?

Sperm üretiminde, taşınmasında, cinsel ilişki ve boşalmada görülen problemler infertiliteyeyol açar. Hormonal problemler, inmemiş testis, testislerde yaralanma, kabakulakgibi enfeksiyonlar, bazı kimyasal maddeler ve ilaçlar sperm üretimindebozukluklara neden olabilirler. Sperm taşınmasındaki problemler ise spermkanallarında enfeksiyon sonrası oluşan tıkanıklıklara bağlıdır. Iktidarsızlıkve geriye boşalma da infertilite sebebi olabilir.

Normal semen analizi nasıl olur ?

Normal meni miktarı 1,5 ile 6 ml arasında değişir. Sperm sayısının ml' de 20 milyonve üzeri, hareketliliğin % 40 ve üzeri, normal yapıdaki sperm oranının ise %14’ün üzerinde olduğu meni örnekleri normaldir.

 

[Şahmaran.]

"3">NORMAL ÜREME

Gebeliğin oluşabilmesiiçin kaç tane sperm gereklidir ?

Bir adet yumurtanın döllenebilmesi için bir adet sperme ihtiyaç vardır. Vajinayaboşalan spermlerin birçoğu yumurtaya ulaşmadan canlılığını kaybeder. Her ejakülasyonda(boşalmada) 100-300 milyon arasında sperm vajinaya boşalır. Sperm yoğunluşumililitrede 20 milyondan az ise gebelik şansı azalır. Sperm sayısının yanındasperm hareketliliğinin, yapısının ve yumurtayı dölleyebilme yeteneğinin de çokönemli olduğu unutulmamalıdır.

Sperm ve yumurta nerede ve nasıl karşılağır ?

Önce çok yoğun olan meni ejakülasyondan 20-30 dakika sonra sıvılağır. Spermlerrahim ağzındaki mukusu geçerek Fallop tüplerine (yumurtalık kanallarına) ulağır.Sperm ve yumurta Fallop tüplerinin orta kısmında karşılağır.

Döllenme nasıl gerçekleşir ?

Yumurta zona pellusida adı verilen bir zar ile çevrilidir, bu zarı da koronaadı verilen hücreler çevreler. Sperm zona pellusidayı (yumurta zarını) geçerekyumurtanın içine girer. Bunu sadece tek bir sperm hücresi başarabilir. Sperm veyumurta hücreleri 23'er adet kromozom tağır, sperm ve yumurtanın birleşmesi ile46 kromozom tamamlanır.

Döllendikten sonra yumurtaya ne olur ?

Döllenmiş yumurta 0.1 mm çapındadır. Bir iki gün içinde yumurta 2, 4, 8 ve 16hücreıe bölünür ve döllenmeden 4 gün sonra 0.3 mm çapında morula adı verilenbir hücre topu haline gelir. Morulanın içinde sıvı birikerek blastosist adıverilen yapı oluşur. Döllenmeden 5 gün sonra yumurta rahme ulağır.

Implantasyon nedir ? Ne zaman gerçekleşir ?

Implantasyon blastosist aşamasındaki döllenmiş yumurtanın rahmin endometruimadı verilen iç tabakasına tutunmasıdır. Implantasyon yumurtanın döllenmesinden yedigün sonra gerçekleşir.

Kadınlar adet siklusunun herhangi bir gününde gebe kalabilirler mi ?

Hayır, kadınlar sadece ovulasyon döneminde yani menstrual siklusun 12-16.günleri arasında (menstrual siklusun ortasında) gebe kalabilir.

Ovulasyon dönemini nasıl anlayabilirim ?

Ovulasyon dönemi hormon testleri, vücut ısısı takibi, rahim ağzındaki salgınınincelenmesi ve gelişen folikülün (içinde yumurtanın büyüdüğü kesecik)ultrasonografik olarak incelenmesi ile belirlenir.

Zamanlı cinsel ilişki ile gebelik şansı arttırabilir mi ?

Evet arttırabilir. Menstrual sikluslar düzenli olduğunda bunu ayarlamak dahakolay olur. Menstrual siklusun ovulasyondan sonraki kısmı 14 gün sürer. Sonaltı ay içinde menstrual siklusları en az27 en çok 32 gün süren kişilerde 13ile 18. günler arasında gerçekleştişi varsayılır. Bu çiftlere 12 ile 19. günlerarasında gün ağırı cinsel ilişki kurmaları önerilir.

Sık cinsel ilişkide bulunmak ve orgazm hamilelik şansını etkiler mi ?

Ovulasyon döneminde her 36-48 saat ara ile cinsel ilişkide bulunulmasıönerilir. Hamilelik şansının orgazm ile ilgisi yoktur.

Hamile kalabilmek için cinsel ilişkide uygulanması gereken özel bir pozisyonvar mı ?

Meni vajinaya ulaştıktan sonra cinsel ilişki pozisyonu önemli değildir.

Ilişkiden sonra meninin çoğunun dışarıya akması gebeliği engeller mi ?

Hayır engellemez. Yirmi dakika içinde meni sıvılağır, meninin bir kısmınınvajinadan dışarı akması normaldir.

Ilişkiden sonra bir süre uzanmak gebelik şansını artırır mı ?

Hayır, spermin tüplere doğru olan hareketini kadının pozisyonu belirlemez.

Ovulasyon döneminde cinsel ilişkide bulunulduğunda gebeliğin oluşması kesinmidir ?

Hayır, her menstrual siklusta gebe kalma şansı %20-25 arasında değişir.

Rahim filmi çekilmesi kadınların gebe kalmasına yardımcı olur mu ?

Rahim filmi çekilirken tüplere verilen boyanın hafifçe tıkalı tüpleri açmakta yardımcıolduğuna inanılır fakat bu kanıtlanmamıştır. Rahim filmi ancak infertilitenedeninin tespit edilerek uygun tedavi yönteminin belirlenmesine yardımcı olur.

 

[Şahmaran.]

"4">INFERTILITE (KISIRLIK) NEDENLERI

Normal bir kadının gebekalması ne kadar sürer ?

Genç bir kadının her menstrual siklusta düzenli cinsel ilişkide bulunduğutaktirde gebe kalma şansı %20'dir. Korunmayan çiftlerin bir çoğu ilk 6 ayiçinde hamile kalır. 35 yaş üzerindeki kadınlarda bu süre uzayabilir.

Infertilite (kısırlık) ne demektir ?

Basit olarak infertilite bir yıl süresince çiftin herhangi bir doğum kontrol yöntemikullanmamasına rağmen gebelişin elde edilemediği durumdur.

Kadının yaşı ilerledikçe gebelik şansı azalır mı ?

Yaş ilerledikçe düzenli cinsel ilişkide bulunulmasına rağmen gebelik eldeedilene dek geçen süre uzar. 25 yaşındaki bir kadın genellikle 2-3 ay içindegebe kalabilirken 35 yaşın üzerindeki normal kadınlarda bu süre 6 aydan dahauzun sürebilir. Bunun çeşitli nedenleri vardır:

* Yumurtaların yaşlanması; kız çocuklar doğduklarında yumurtalıklarında yaklaşık 400.000 adet yumurta bulunur. Doğumdan sonra yumurta üretimi olmaz ve kadının yaşı ilerledikçe yumurtalarda yaşlanır.
* Döllenme oranında azalma; yaş ilerledikçe yumurtanın sperm ile döllenebilme ve döllendikten sonra iyi kalitede bir embriyo oluşturma şansı azalır. Elde edilen gebeliklerin düşükle sonlanma ihtimali artar.
* Yumurtaların sayısında azalma; ergenlikten itibaren yumurtaların sayısında azalma olur.
* Endometriumun döllenen yumurtayı tutma yeteneğinin azalması; ilerleyen yaş ile endometriumun (rahmin iç tabakasının) döllenen yumurtayı tutma yeteneğini azalır.
* Endometriozis ve myomların artması; yaş ilerledikçe karın içine kanamalar yaparak infertiliteye neden olan endometriozis hastalığı ve rahim içinde yer kaplayan myomlar daha sık görülür.



Erkeklerde de yaş ilerleyince üreme sağlığı bozulur mu ?

Erkeklerde 60 yaş üzerinde sperm sayısında ve normal yapıdaki spermlerinoranında azalma görülebilir.

Infertilitenin sık görülen nedenleri nelerdirş

Çiftlerde infertilite erkek, kadın veya her ikisindeki problemlere bağlıolabilir. Infertil çiftlerin %30'u erkeğe bağlı, %30'u kadına bağlı nedenlerdendolayı çocuk sahibi olamamaktadır. Çiftlerin %40'ında ise infertilite eşlerinher ikisindeki problemlere bağlıdır. Erkek eşte sperm sayısının, hareketliliğininveya normal yapıdaki spermlerin azalması veya menide hiç sperm olmamasıinfertilite nedenidir. Ayrıca iktidarsızlık ve geriye boşalma da infertiliteye yolaçabilir. Kadın eşte ise ovulasyonun olmaması, endometriozis (karın içinekanamalar yapan birhastalık), Fallop tüplerinin tıkalı olması ve rahimde myomlarınbulunması infertilite nedenidir.

Infertilite günümüzde yaygınlaştı mış

Günümüzde evlenme yaşı ilerlediği ve evlenen çiftler çocuk sahibi olmayıerteledikleri için infertilite daha sık görülmektedir. Ayrıca enfeksiyonlarındaha yaygın görülmesi de Fallop tüplerinde tıkanıklığa neden olarak infertiliteyeyol açabilir. Son zamanlarda yapılan çalışmalar her altı çiften birindeinfertilite problemi olduğunu göstermiştir.

Geriye dönük rahim infertilite nedeni midir ?

Kadınların %20'sinde rahim geriye dönüktür. Bu durum yapısaldır ve infertilitenedeni değildir. Fakat rahim çevre organlara olan yapışıklıklarından dolayı geriyedönük ise, bu yapışıklıklara bağlı infertilite söz konusu olabilir.

Şişmanlık infertiliteye neden olur mu ?

Hayır, bir çok şişman kadın infertil değildir. Fakat şişmanlık polikistik over hastalığıve anormal hormon üretimi ile ilişkili olduğunda infertilite görülebilir.

Doğum kontrol hapı kullanan kadınlar daha sonra gebe kalmakta zorluk çekermi ?

Doğum kontrol hapını kullanmayı bıraktıktan sonra gebeliğin gerçekleşebilmesibirkaç ay sürebilir. Özellikle ileri yaştaki kadınlarda bu durum dahabelirgindir. Doğum kontrol haplarının bu etkisi geçicidir.

Rahim içi araç (spiral) kullananların daha sonra gebe kalmaları zor mudur ?

Genellikle bir problem olmaz, fakat rahim içi araç kullanılması enfeksiyona yolaçarak Fallop tüplerinde tıkanıklığa neden olabilir. Rahim içi araç kullanırkenartan kanama veya ağrı bir problem olduğunu gösterir.

Stres infertiliteye neden olur mu ?

Stres genelde infertilitenin sonucudur. Fakat çok ağırı stres ovulasyonproblemlerine ve cinsel ilişki sıklışının azalmasına neden olarak infertiliteyeyol açabilir.

Infertilite tedavisi gören çiftlerin gebe kalma şansı nedir ?

Bu çiftin problemine bağlıdır. İnfertiliteye neden olan bazı problemler çok kolaytedavi edilirken bazı problemlerin tedavisinde gelişmiş tekniklerinkullanılması ve zaman gerekebilir.

 

[Şahmaran.]

"5">INFERTILITENEDENININ ARAŞTIRILMASI

Çiftler infertilitenedeni ile doktora başvurmadan önce ne kadar beklemelidir?

Sağlıklı çiftlerin her ay gebe kalabilme şansı %20’dir. Çiftlerin yarısından çoğu6 ay içinde gebelik elde eder. Eşer herhangi bir doğum kontrol yöntemi uygulamadan12 aydır düzenli cinsel ilişkide bulunmanıza rağmen gebelik eldeedemiıorsanızdoktora başvurmanız gerekir.

Bu kadar uzun süre beklememesi gereken çiftler var mı ş

Eşer çiftler herhangi bir problemden şüpheleniyorsa bu kadar uzun sürebeklenmemelidir. Kadın eşin menstrual siklusları çok düzensiz ise veyamenstrual kanama olmuıorsa, enfeksiyon öıküsü veya menstrual kanama ve cinselilişki sırasında şiddetli ağrı yakınması varsa, erkek eşte ise inmemiş testis,testislerde geçirilmiş operasyon veya yaralanma öyküsü olduğundan çiftindoktora hemen başvurması gerekir. Doktora hemen başvurması gereken diğer grupise kadın eşin 35 yaşın üzerinde olduğu çiftlerdir. Gebe kalabilme şansı ilerleyenyaşla beraber azaldışı için bu çiftler vakit kaybetmeden tedavi edilmelidir.

Çiftler doktora beraber mi gitmeli ?

İnfertiliteye neden olan problem kadın eşte, erkek eşte veya her iki eştebirden olabileceği için doktora mutlaka çiftlerin beraber başvurmaları gerekir.

Doktor ne gibi sorular sorar ?

Kadın eşe yöneltilecek sorular; yaşı, ne kadar zamandır çocuk istendiği,önceden bir gebelişin olup olmadığı, menstrual siklusların düzeni, kanamamiktarı, süresi, ağırı ve diğer yakınmaların olup olmadığıdır. Bunun yanındavajinal akıntı, cinsel ilişki sırasında ağırı, geçirilmiş enfeksiyonlar veoperasyonlar hakkında da bilgi istenir.

Erkek eşe yöneltilecek sorular; genel sağlık durumu, geçirilmiş önemli hastalıkve operasyonlar, kabakulak enfeksiyonu geçirdiyse hangi yaşta geçirdiği,inmemiş testis veya testislere travma öıküsünün olup olmadığı, erken boşalma veimpotans (iktidarsızlık) gibi cinsel fonksiıon bozukluklarının varlığınailişkin sorulardır.

Muayene olmak gerekir mi ?

Fizik muayene infertilite araştırmalarının en önemli basamaklarından biridir.Kadın eşin jinekolojik muayenesi ve ultrasonografik incelemesinin yapılması,rahim ağzından örnek alınarak patolojik inceleme yapılması ve mikrobiyolojikaraştırmalar için örnek alınması gerekir. Erkek eşin ise testisleri muayeneedilerek gerektiğinde ultrasonografik inceleme yapılır.

Ovulasyon olduğu nasıl anlaşılır ?

Düzenli mestrual siklusları ve kanamaları olan kadınların bir çoğunda ovulasyongerçekleşir. Ovulasyon döneminde artan ös****** hormonuna bağlı hafif bir ağrıhissedilebilir.

Ovulasyonun belirlenmesi için hangi testler yapılabilir ?

Ovulasyonun belirlenmesi için bazal vücut ısı çizelgesinin tutulması,ultrasonografik incelemeler, endometrial biopsi (rahmin iç tabakasından parçaalınması) ve kanda progesteron hormon düzeyinin ölçülmesi kullanılan yöntemlerdir.

Bazal vücut ısısı çizelgesi nasıl tutulur ?

Bazal vücut ısısı sabah uykudan uyanıldığında ölçülen vücut ısısıdır. Menstrualkanamanın başladışı günden itibaren sabahları vücut ısınızı ölçerek bu çizelgeyihazırlayabilirsiniz. Isı dil altından termometre aracılığı ile ölçülerek notedilmelidir. Yemek yemek, bir şeyler içmek veya ağzı çalkalamak ısıyı değiştirir.Size hekiminizin vereceği tablolara bir sonraki menstrual kanamanınbaşlangıcına dek her sabah vücut ısınızı kaydetmeniz gerekir. Bu tabloyuhazırladığınızda menstrual siklusun ikinci yarısında vücut ısınızın 0,5-1 Cdaha yüksek olduğunu görürsünüz.

Vücut ısısı ovulasyon gerçekleştikten sonra progesteron hormonunun etkisi ile yükselirve gebelik gerçekleşirse yüksek olarak devam eder. Ovulasyonun olmadığı vakalardavücut ısısında pek değişiklik olmaz. Bu yöntem ovulasyonun olup olmadığınıntespit edilmesi için kullanılan çok kaba bir yöntemdir. Bazı kadınlarda ovulasyonolduğu halde vücut ısısında artış olmayabilir. Bu tablolara göre cinselilişkinin zamanını belirlemek bazen yanıltıcı olabilir.Günümüzde ovulasyonunbelirlenmesinde daha hassas yöntemler kullanılmaktadır.

Ultrasonografik inceleme nedir ?

Ultrasonografik incelemeler ile ses dalgaları kullanılarak iç organlar detaylıolarak izlenir. Hasta radyasyona maruz kalmadığı için güvenilir bir inceleme yöntemidir.Abdominal (karından) veya vajinal ultrasonografi yapılabilir. Karından yapılacakincelemelerde hastanın mesanesinin dolu olması gerekir. Dolu mesane bağırsaklarıiterek üreme organlarının görülmesini kolaylaştırır. Vajinal ultrasonografikincelemeler için mesanenin dolu olması gerekmez. Üreme organları vajinalultrasonografi ile daha iyi incelenebilir.

Ultrasonografik inceleme ile ovulasyon nasıl belirlenir ?

Menstrual siklusun 3. veya 4. günü ilk inceleme yapılır ve yumurtalıklarda kistvarsa bu inceleme sırasında belirlenir. Hasta herhangi bir ilaç kullanmııorsamenstrual siklusun 8. ve 10. günleri arasında inceleme tekrarlanır. Bu gündensonra ovulasyon gerçekleşene kadar inceleme her gün tekrarlanır. Büyüyenfolikülün çapı 18-26 mm arasında iken ovulasyon gerçekleşir. Rahim içindeendometruim adı verilen tabaka kalınlaşarak döllenen yumurtanın tutunabilmesiiçin hazırlanır.

Ultrasonografik inceleme diğer infertilite nedenlerinin ortaya çıkarılmasınada yardımcı olur mu ?

Çocuk sahibi olmayan kadınlarda infertilite nedeninin araştırılmasındaultrasonografik inceleme çok önemlidir. Rahim ve yumurtalıklar değerlendirdirilerekinfertilitenin nedenleri hakkında fikir sahibi olunabilir. Hormonal eksikliğiolan veya erken menopoza girmiş kadınlarda yumurtalıklar küçük, rahim ufak verahmin iç tabakası incedir. Polikistik over sendromu vakalarında ise yumurtalıknormalden büyüktür ve birçok kist içerir. Bu vakalarda rahim büyümüş veendometrium kalınlaşmıştır.

Servikal mukus nedir, post koital test nasıl yapılır ?

Rahim ağzındaki bezlerden salgıladışı sıvıya servikal mukus denir. Bu sıvının yoğunluğumenstrual siklus süresince değişir. Menstrual siklusun büyük kısmında bu sıvıçok yoğundur ve bakterilerin rahme girmelerini engelleyen bir tıkaç oluşturur. Ovulasyondan(yumurtlamadan) 5 gün önce mukus miktarı artar ve yoğunluşu azalarak sıvılağır.Ovulasyondan 24 saat sonra mukusun kıvamı yine koyulağır.

Postkoital test nasıl yapılır ?

Postkoital test cinsel ilişkiden 6-12 saat sonra rahim ağzındaki mukustan örnekalınarak yapılır. Bu örnek mikroskop ile incelenerek örnekteki sperm sayısı vecanlılığı belirlenir.

Infertilite çiftlerin cinsel hayatını olumsuz etkiler mi ?

Infertilite araştırmalarında ve tedavisinde zamanlı cinsel ilişki önerilir. Buçiftlerin, kendilerini baskı altında hissetmeleri ve cinsel hayatlarınındüzensizleşmesi çok doşaldır.

HSG (rahim filmi) incelemesi nedir, nasıl yapılır ?

Histerosalpingografi olarak adlandırılan radyolojik incelemede rahim ağzından içeriyeverilen boyanın Fallop tüplerinden (yumurtalık kanallarından) geçişi izlenir.Bu sırada çekilen röntgen filmleri incelenerek Fallop tüplerinin durumuhakkında bilgi sahibi olunur. Tüplerde tıkanıklık varsa boıa tüplerden geçmez.Bu inceleme sırasında hastaya verilen radyasyon miktarı çok az ve zararsızdır.Hastaların bir kısmı hafif bir ağrı hissedebilir, bu işlem sırasında anesteziverilmesine gerek yoktur. HSG incelemesi ile rahim içi de değerlendirdirilir.Infertilite nedeninin araştırılmasında HSG ve laparoskopi birbirini tamamlar.

Laparoskopi nedir ?

Üreme organlarının detaylı olarak incelenebilmesini sağlayan cerrahi bir yöntemdir.Laparoskopik inceleme çocuğu olmayan çiftlerin değerlendirilmesinde en önemlibasamaklardan biridir. Genel anestezi altında gerçekleştirilen bu işlem yaklaşıkyarım saat sürer ve hasta aynı gün içinde taburcu edilebilir.

Laparoskopi ile hangi hastalıklar tanısı konur ?

Laparoskopi ile endometriozis (karın içine kanama yapan bir hastalık), rahimtümörleri, yumurtalık kistleri, dış gebelik ve yapışıklıklar gibi birçok kadın hastalığıteşhis edilebilir. Göbeşin hemen altından karın içine ıönlendirilen teleskopbenzeri optik bir cihaz ile karın içindeki organlar birkaç kez büyütülmüş olarakizlenir. Cerrah rahmi, Fallop tüplerini (yumurtalık kanallarını),yumurtalıkları ve karın zarlarını ayrıntılı olarak inceler.

Laparoskopi tedavi amaçlı kullanılır mı ?

Laparoskopi karın içindeki üreme organlarının değerlendirilmesi yanındahastalıkların giderilmesi için de kullanılabilir. Laparoskopi sırasında üremeorganlarında bir anormallik saptanırsa laparoskopik olarak (kansız bıçaksız ameliyatile) giderilir. Böylelikle hasta daha az ameliyat stresine maruz kalır ve ameliyatsonrası iyileşme hızlı olur.

Laparoskopi nasıl yapılır ?

Göbekaltından girilerek ince fiberoptik bir teleskop ile tüm karın içi organlargörüntülenir ve ikinci bir küçük delik aracılığı ile organlara ulaşılarakgerekli işlemler yapılır. Karın içi organlar incelendikten sonra rahimiçerisine verilen özel bir ilaç ile üreme kanallarının açık olup olmadığıkontrol edilir. Kanallarda tespit edilen yapışıklık ve tıkanıklıklar giderilir.Yapışıklıklar rahim, yumurtalıklar, yumurtalık kanalları, bağırsaklar ve karınzarları arasında olabilir. Bu organların birbirine yapışması organların sağlıklıhareket etmelerini engelleyerek fonksiıonlarını kısıtlar.Karın içine kanamalar yapanendometriozis odakları, yaralar ve dış gebelik de laparoskopik cerrahi iletedavi edilebilir. Laparoskopik olarak kapalı olan kanalların açılması damümkündür. Ayrıca infertiliteye neden olan yumurtalık kistleri ve myomlar dalaporoskopik olarak giderilebilir. Bu cerrahi işlemler sırasında lazer,elektrokoter ve dikişler kullanılır. Bazı cerrahi laparoskopik girişimlerindenbirkaç hafta veya birkaç ay sonra sonucu değerlendirdirmek için ikici birlaparoskopi yapılabilir. Böylelikle cerrah hastalığın tekrar edip etmedişinibelirleıebilir.

Gebelik sırasında laparoskopi yapılırsa zararı olur mu ?

Menstrual siklusun ikinci yarısında laparoskopi işlemi uygulandığında hastanıngebe olma olasılığı vardır. Genellikle laparoskopi yapılması gebeliğe zararvermez fakat emin olabilmek için laparoskopinin uygulanacağı ay çiftinkorunması önerilir.

Histeroskopi nedir ?

Histeroskopi rahim içinin değerlendirilmesinde kullanılan en modern teşhis vetedavi yöntemidir. Ince fiberoptik bir teleskop ile vajinal yoldan rahimiçerisine girilerek tüm anormallikler teşhis edilir ve aynı seansta buanormallikler cerrahi olarak giderilebilir. Bu işlem de laparoskopi gibi kansızve bıçaksız bir ameliyat türüdür. Hastalar bu işlemi çok rahat tolere eder.Işlem çoğu zaman lokal bazen de genel anestezi altında yapılır. Histeroskopiile rahim içi polipler (ağırı büyüme gösteren et parçaları), septum (rahmibölen perde) ve myomlar giderilebilir. Böylelikle hasta bunların nedenolabileceşi infertilite, ağrı ve düzensiz kanamalardan kurtulur. Işlemden biriki gün sonra hasta her zamanki aktivitesini yapmaya başlayabilir.

Sperm analizi niye gerekir, neleri içerir ?

Infertilite vakalarının üçte biri erkek faktörüne bağlı olduğu için çocuğu olmayançiftlerin incelenmesinde sperm analizi ilk basamaklardan biridir. 2-5 günlükcinsel perhiz sonrasında masturbasyon ile alınan meni örneği incelenir. Örnekalındıktan sonra bir saat içinde laboratuvara ulaştırılmalıdır. Özellikle soğukhavalarda sperm örneğinin vücuda temas ederek taşınması uygundur.Spermanalizinde mililitredeki sperm sayısı, spermlerin hareketliliği ve yapıları değerlendirilir.Ayrıcı meninin miktarı, asiditesi ve içerdiği yuvarlak hücreler belirlenir.Gerekli görüldüğünde antisperm antikor testleri ve mikrobiyolojik incelemeler yapılır.

Normal sperm analizi nasıl olur ?

Menimiktarı : 1.5 – 6.5 ml
Sperm konsantrasıonu : 20 milyon / ml ve daha fazla
Sperm hareketliliği : %50 ve daha fazla
Sperm morfolojisi (yapısı) : %14 ve daha fazla normal yapıda sperm (Krugerkriterlerine göre)
Sperm analizi sonrasında ıukarıdaki deşerlerin bulunması gebelişin oluşacaşınıkesin olarak göstermez. Sperm konsantrasyonu 10 milyon /ml olan erkeklerineşlerinde gebelik gerçekleşebilirken, sperm konsantrasıonu 60 milyon /ml olanerkeklerin eşleri gebe kalamayabilir.

Sperm analizinin bir defa yapılması yeterli midir ?

Sperm üretimini ısı, sigara, alkol, ilaçlar ve enfeksiyonlar gibi birçok faktöretkilediği için normal olmayan örneklerin analizi birer ay ara ile iki veya üçkez tekrarlanmalıdır.

Testis ( yumurtalık) biıopsisi niye yapılır ?

Menide hiç spermi olmayan hastaların testislerinden alınan parça incelenereksperm üretiminin olup olmadığı tespit edilir. Eşer kanallarda tıkanıklık tespitedilmişse bu incelemeyıe gerek olmadan hemen tedaviye geçilebilir.

 

[Şahmaran.]

"6">INFERTILITETANISINDA KULLANILAN HORMON TESTLERI

Infertilitearaştırmalarında hangi hormon testleri yapılır ?

Kadınlarda kandaki FSH (folikül Uyarıcı hormon), LH (luteinize edici hormon),östrodiol (kadınlık hormonu), prolaktin (süt üretimini sağlayan hormon),testosteron (erkeklik hormonu), DHEA-S (böbrek üstü bezleriden üretilen hormon)ve progesteron (menstrual siklusun ikinci yarısında salgılanan hormon) düzeyleribelirlenir.

Bu hormon düzeyleri niye ölçülür ?

Hastanın menstrual siklusları düzensiz, menstrual kanamaları az veya hiç yok isebu hormon düzeyleri ölçülerek düzensizliklerin nedeni ve yumurtalıkların durumuhakkında fikir edinilebilir. Yumurtalıkları yeteri kadar çalışmayan veyamenopozdaki kadınlarda FSH düzeyi ıükselirkenöstrodiol düzeyi düşer.

Serum progesteron düzeyi neyi gösterir ?

Serum progesteron düzeyi ölçülerek o menstrual siklusta ovulasyonun(yumurtalmanın) olup olmadığı belirlenir. 28 günlük bir menstrual siklusun 21.gününde kandaki progesteron düzeyi ölçülür, 30 nmol / L' nin (10 ng/ml)üzerindeki deşerler ovulasyonun olduğunu gösterir.

Ovulasyonu belirlemek için başka hangi test yapılabilir ?

LH düzeyi ovulasyondan 38 saat önce ıükselir dolayısı ile beklenen ovulasyondan24-36 saat önce kan veya idrarda yapılan testler ile bu ıükselmebelirlenebilir.

Ovulasyon indüksiıonu (yumurtlamanın uyarılması tedavisi) sırasında niıe kantesti yapılması gerekirş

Verilen hormon ilaçları ile yumurtalıklar uyarılırken folikül (içindeyumurtanın geliştişi kesecik) gelişiminin izlenmesi için östrodiol düzeyleriölçülür. Menstrual siklusun 21. gününde de progesteron düzeyi ölçülerek ovulasyonunolup olmadığı belirlenir.

SAYFA BAŞI

"7">OVULASYONBOZUKLUKLARI

Ovulasyon olmamasınınsebebi nedir ?

Salgılanan hormonlar ile yumurtalıklardan her ay ovulasyonun gerçekleşmesini sağlayanhipotalamus, hipofiz bezi ve yumurtalıklar arasındaki başlantının bozulduğubirçok durum ovulasyonu engelleıebilir. Beyinde bulunan bu yapılardakiproblemler veya yumurtalıkların hormonlara cevap vermemesi durumunda ovulasyongerçekleşmez. Ayrıca tiroid ve böbrek üstü bezlerindeki bozukluklar, stres, ağırıkilo kaybı veya kilo artışı da ovulasyon düzensizliklerine yol açar.

Menstrual kanamanın olmaması ovulasyonun olmadığını mı gösterir ?

Evet, menstrual kanama olmadığı zaman ovulasyon da olmaz. Altı ay veya dahauzun bir süre menstrual kanamanın olmadığı durumlara amenore denir. Amenorekürtaj veya diğer cerrahi girişimler sonunda rahmin içinde oluşan yapışıklıklarabağlı rahmin iç tabakasının gelişmedişi durumlarda da görülür. Bu vakalarda yapışıklıklarcerrahi girişim ile düzeltilerek bir süre ös****** hormonu kullanıldığındamenstrual kanamalar başlar.

Menstrual kanamaların düzensiz olması ovulasyonun olmadığını mı gösterir ?

Menstrual kanamaların altı haftadan uzun aralıklarla olduğu durumlaraoligomenore denir. Bu hastaların çoğunda ovulasyon olmaz veya çok nadirdir. Budurumda gebelik şansı da düşüktür.

Yirmi beş yaşında ve hormon ilacı kullanmadan menstrual kanaması olmayan birkadın gebe kalabilir mi ?

Evet, kalabilir. Hiç menstrual kanaması olmamış kadınlardaki duruma primeramenore adı verilir. Primer amenorenin birçok nedeni vardır ve tedavi ile çocuksahibi olabilme şansı amenore nedenine bağlıdır. Yumurtalıklardaki erken yetmezlik,beyinden hormonların yeteri miktarda salınamaması, polikistik over hastalığı,prolaktin hormonunun (süt üretimini sağlayan hormon) yükseklişi, ağırı kilo vekonjenital (doğumsal) anomaliler primer amenoreye neden olabilir.

Otuz yaşına dek menstrual kanamaları düzenli olan bir kadının son iki yıldırmenstrual kanamalarının kesilmesinin nedeni nedir ?

Böyle durumlara sekonder amenore denir. Polikistik over hastalığı,yumurtalıklardaki erken yetmezlik, ağırı kilo, prolaktin hormonun (sütüretimini sağlayan hormon) yükseklişi, ağırı egzersiz, hipofiz bezininçalışmaması sekonder amenoreıe neden olur.

Erken menopoz ne demektir ?

Menopoz 40 yaşından önce görüldüşünde erken menopoz veya erken yumurtalık yetmezliğiolarak adlandırılır. Bu hastalarda kanda FSH ve LH düzeyi yükselir, ös****** düzeyidüşer. Ultrasonografik incelemede yumurtalıkların küçüldüğü, rahmin içtabakasının inceldiği görülür. Erken yumurtalık yetmezliği amenorenin en ciddive tedavisi en zor olan nedenidir.

Erken menopozun nedenleri nelerdir ?

Doğuştan olan bazı durumlarda kadının yumurtalıklarındaki yumurta sayısı azdır.Yumurtalıkların enfeksiyon, cerrahi ve kullanılan ilaçlar ile zarar görmesi deerken menopoza neden olur. Bağışıklık sistemindeki bazı bozukluklara bağlıolarak da erken menopoz görülebilir.

Erken menopozdaki bir kadının çocuğu olabilir mi ?

Böyle vakaların gebe kalabilme ihtimali çok düşüktür. Erken menopozda ös******hormonu eksiklişine bağlı kemik erimesi görüleceşinden bu kadınlara hormonpreparatları kullanmaları önerilir.

Hipogonadotropik hipogonadizm nedir ?

Hipogonadotropik hipogonadizm hipofiz bezinden LH ve FSH hormonlarının yeterikadar salgılanmadışı durumdur. Doğuştan olan bozukluklara bağlı olabileceğigibi kötü beslenme sonrasında da görülebilir. Nedeni ne olursa olsun FSH, LH veös****** düzeyleri düşük, yumurtalık ve rahim küçüktür. Bu vakaların tedavi ilegebe kalma şansı çok yüksektir.

Hipopitüiterizm nedir ?

Hipopitüiterizm, hipofiz bezinin yeteri kadar hormon üretmediği durumdur.Pitüiter bez, yumurtalıkları, tiroid ve böbrek üstü bezlerini uyaran hormonlarıve büyüme hormonunu salgılar. Bu hastalarda genellikle menstrual kanama olmazve eksik olan diğer hormonlara bağlı büyüme gerilişi gibi bazı bozukluklar dagörülebilir. Hipofiz bezindeki tümörler de bu hastalışa yol açabilir.

Amenorenin kilo ile ilişkisi nedir ?

Ani ve fazla kilo kaybı olan durumlarda genellikle menstrual kanamalar kesilir.Diıet sırasında ve barsaklardan emilimin bozuk olduğudurumlarda amenoregörülür. Kilo alındışında menstrual kanamalar ıeniden başlar.

Egzersiz nasıl amenoreye yol açar ?

Ağırı egzersiz kadınlarda menstrual kanamaların kesilmesine yol açabilir.Haftada 1-2 kez tenis oynamanız veya koşmanız amenoreye neden olmaz. Vücuttaki yaşkitlesinin azalmasına yol açan jimnastik, koşu gibi sporlar ve bale amenoreye yolaçabilir. Egzersize bağlı amenore geçicidir, ağırı egzersiz kesildikten birsüre sonra menstrual kanamalar başlar.

Prolaktin hormonunun yükseklişi menstrual kanamaların kesilmesine yol açarmı ?

Prolaktin hipofiz bezinden salgılanan ve süt üretimini sağlayan bir hormondur.Bu hormon gebelik sırasında ve bebeğin emzirildiği dönemde daha fazla salınır.Bu hormonun gebelik dışında fazla salınması menstrual kanamaların kesilmesine yolaçar. Bu hormonun yüksek olduğu durumlarda doğum yapılmamasına rağmenmemelerden süt gelir.Çeşitli ilaçlar, tiroid bezinin iyi çalışmadışı durumlar,hipofiz bezindeki selim ve habis tümörler prolaktin hormonunun ıükselmesineneden olur. Prolaktin düzeyinin yüksek olduğu durumlarda hipofiz bezinin radyolojikinceleme ile değerlendirdirilmesi gerekir. Gerekli görüldüşünde tomografi veyaMR (manyetik resonans) ile incelemeler yapılır.Hiperprolaktinemi nedenine göreilaçla veya cerrahi olarak tedavi edilir. Bu duruma yol açan tümörlerinvarlışında cerrahi girişim, ilaç tedavisi ve radıoterapi uygulanır.

Prolaktin düzeyi yüksek olan bütün hastaların tedaviye ihtiyacı var mıdır ?

Prolaktin düzeyinin yüksek olması infertilite dışında ös****** eksikliğine bağlıvajinal kuruluk, cinsel ilişki sırasında ağrı, cinsel isteksizlik ve kemikerimesine neden olduğu için tedavi edilmelidir.

Polikistik over sendromu nedir ?

Yumurtalıkların üzerinde birçok kistin bulunduğu ve kistler arasındakidokularında arttışı durumlar polikistik over sendromu olarak adlandırılır. Busendromda amenore veya oligomenore, ağırı tüılenme, sivilcelenme ve şişmanlıkgörülür. Polikistik over hastalığının tanısı ultrasonogrtafik inceleme ilekonabilir.

Polikistik over sendromu genetik geçişli midir ?

Polikistik over sendromu kalıtımla geçer. Annesi veya kız kardeşlerinde buhastalık olan kadınlarda bu senderom daha sık görülür. Polikistik over hastalığıolan kadınların kilo alması hastalığıkötüleştirir. Kilolu kişilerde daha çoksalınan insülin yumurtalıkları uyararak kistlerin oluşmasına neden olur.

Polikistik over sendromu nasıltedavi edilir ?

Kilo verilmesi hastalığın tedavisinde önemli bir basamaktır. Bu hastalardamenstrual siklusun 7 ile 9. günleri arasında LH hormon düzeyi belirlenir. Buhormonun yükseklişi infertilite ve düşük nedeni olabilir. Polikistik oversendromunun tedavisinde ovulasyonun gerçekleşmesi için hormon preparatlarıkullanılır. Ayrıca laparoskopik olarak yumurtalıklardaki kistlerin koter veyalazer ile yakılması da önerilir. Bu operasyondan sonra ovulasyonun eldeedilmesi ve LH düzeyinin düşmesi beklenir.

Luteal faz yetmezliği nedir ?

Luteal faz yetmezliğinde ovulasyon gerçekleşmesine rağmen rahmin iç tabakasınıgebelişe hazırlamada önemli rol oynayan progesteron hormonu yetersizdir. Budurum rahmin iç tabakasından biıopsi ile küçük bir parça alınarak veyamenstrual siklusun ikinci yarısında progesteron hormon düzeyleri ölçülerekbelirlenir. Luteal faz yetmezliğinin tedavisinde progesteron hormonu veyagebelikte salınan hCG hormonu kullanılır.

Ovulasyonu sağlamak için ne gibi tedaviler yapılır ?

Yapılacak olan tedavi ovulasyon olmamasının nedenine göre değişir. Ovulasyonolmaması erken menapoza bağlı ise uygulanabilecek tedavi çok sınırlıdır.Budurumda menopoza bağlı kemik erimesi, vajinal kuruluk ve benzer bulgularıortadan kaldırmak için ös****** ve progesteron tedavisi uygulanır. Hastadaprolaktin (süt üretimini sağlayan hormon) düzeyi yüksek ise bromokriptintedavisi uygulanmalıdır. Hastada tiroid hormonları gibi bazı hormonlarıneksikliği varsa bu hormonlar takviye edilir. Çok zayıf olan kadınların tedaviyebaşlamadan önce kilo almaları önerilir. Çok zayıf olan kadınlar genellikledüşük doğum ağırlıklı bebekler doğurur. Beslenme yetersizliğine bağlı amenoresiolan kadınlarda gebelik oranları düşüktür ve bu kadınlarda gebelik elde edildiğindegelişme geriliği olan bebekler doğar. Diğer nedenlere bağlı ovulasyonun olmadığıdurumlarda ilk seçilecek ilaç klomifen sitrattır. Klomifen beyinden GnRH'un (cinsiyethormonlarının salınmasını uyaran hormon) salınmasını arttırır. GnRH'da hipofizbezinden FSH ve LH hormonlarının salınmasını arttırarak etki gösterir. FSH veLH sayesindeyumurtalıklarda folikül gelişimi başlar.Klomifen sitrat 50 mg'lıktabletler halinde bulunur. Adetin 3 ile 5. günleri arasında başlanan Klomifentedavisi 5 gün sürer. Tedaviye günde 1 veya 2 tablet ile başlanır. Bu dozlarlayumurta gelişimi saşlanabiliıorsa tedaviye gebelik elde edilene dek devamedilir. Gebeliklerin çoğu ilk altı ay içinde elde edilir. Hastaların %75'indeyumurta gelişimi saşlanır ve klomifen sitrat ile yumurta gelişimi saşlanankadınların %30-35'i gebe kalır. Klomifen sitrat vajinal kuruluşa ve rahim ağzındakisalgının koıulaşmasına neden olur. Ilacı kullanan kadınların %5'inde sıcakbasması şikayeti görülür. Bazı kadınların yumurtalıklarında kistlergelişebilir. Nadir olarak karında şişkinlik, göşüslerde hassasiıet, bulantı,deri döküntüsü ve depresıon görülebilir. Klomifen sitrat kullanan kadınların%5'inde ikiz gebelik oluşur.

Klomifen ile ovulasyon sağlanamadığında hangi ilaçlar kullanılır ?

Klomifen ile yumurta gelişimi saşlanamadığında hMG (menopozal gonodotropin),FSH ve GnRH agonistleri (cinsiyet hormonlarının salınmasını uyaran hormonbenzerleri) kullanılabilir. FSH ve LH hormonlarını içeren hMG preparatlarımenopoz dönemindeki kadınların idrarları toplanarakbunlardan FSH ve LHhormonlarının ayrıştırılması ile elde edilir. hMG yumurtalıkları uyararakyumurta gelişimini sağlar. Bu preparatlar klomifene cevap vermeıen vakalarda vetüp bebek ve mikroenjeksiyon gibi yardımcı üreme tekniklerinin uygulandışıçiftlerde kullanılır. hMG kas içine enjekte edilerek kullanılır ve tedavigenellikle 10-14 gün sürer. Kullanılması gereken hMG dozu hastadan hastaya değişiklikgösterir. Düşük dozda kullanılan hMG ile yumurta gelişimi saşlanamazkengereşinden biraz yüksek doz kullanıldığında ise çoğul gebelik ve hiperstimulasyon(yumurtalıkların ağırı uyarılması) riski artar. Dolayısı ile hMG tedavisisırasında yumurta gelişimi çok iyi izlenmelidir. Bunun için uygulanan engüvenilir yöntemler gelişen folikül çapının ultrasonografi ile ölçülmesi vekandaki östrodiol hormon düzeyinin belirlenmesidir.

hMG'nin yan etkileri nelerdir ?

Enjeksiyon yerinde hafif bir tahriş görülebilir. Geçici ateş ve eklemlerde ağrıçok nadir olarak görülen yan etkilerdir. hMG tedavisine bağlı görülen en önemliyan etkiler çoğul gebelik ve hiperstimülasıondur (yumurtalıkların fazla uyarılmasıdır).hMGtedavisi ile gebe kalan kadınların %25’inde çoğul gebelik görülür. Bugebeliklerin çoğu ikizdir, nadir olarak üçüz veya dördüz gebeliklerdegörülebilir. Çoğul gebeliklerdedüşük, erken doğum, yüksek tansiıon gibiproblemler daha sık görülür. hMG kullanıldığında görülen çoğul gebelik vehiperstimülasıon riski iyi klinik takip ile azaltılabilir. hMG tedavisisırasındaultrasonografik inceleme ve hormon takipleri ile yumurta gelişimiizlenmelidir.

Hiperstimülasyon ne demektir ?

Hiperstimulasıon yumurtalıkların ağırı uyarılmasıdır. Hafif, orta ve şiddetliolmak üzere üç derecede görülebilir.

Büyüme hormonunun ovulasyon tedavisinde yeri nedir ?

Büyüme hormonu kullanılarak yumurtalıkların hMG'ıe duyarlılışının artmasısaşlanabilir. Büyüme hormonu, yumurtalıklarından çok zor cevap elde edilebilenkadınlarda denenebilir.

GnRH Anologları nedir, tedavide nasıl kullanılır ?

GnRH anologları kimyasal yapıları GnRH hormonuna çok benzeyen ilaçlardır. Builaçlar ilk kullanıldıklarında hipofiz bezini uyararak FSH ve LH salınımınıarttırır fakat bir süre sonra hipofiz bezi bu ilaçlara cevap vermez, FSH ve LH düzeyleridüşer. Bunu takiben yumurtalıkların hMG ile uyarılmaları gerekir. GnRHanologları özellikle LH düzeyleri yüksek olan hastalarda tercih edilir. GnRHanologları ile tedaviye menstrul siklusun başında veya ortasında başlanır. Builaçlar cilt altı enjeksiyon veya nazal sprey (burun spreyi) olarak kullanılır.Ilaçlara 10-14 gün devam edildikten sonra östrodiol düzeyleri belirlenir veultrasonografik inceleme yapılır. Hormonlar yeteri kadar baskılanmış ise hMG enjeksiyonlarınabaşlanır. hMG enjeksiyonları sırasında GnRH anologlarına da devam edilir.Foliküllerin çapı ve östrodiol deşerleri ölçülerek hCG enjeksiyonun (çatlatmaişnesinin) verileceşi gün tespit edilir. hCG enjeksiyonundan sonra GnRHanologları ve hMG enjeksiyoları kesilir.

Bu tedaviler yumurtalık kanserine neden olur mu ?

Yapılan birçok çalışmanın sonucuna göre bu ilaçların kullanıldığı kadınlardayumurtalık kanseri görülme sıklığında herhangi bir artış tespit edilmemiştir.

 

[Şahmaran.]

"8">ENDOMETRIOZIS

Endometriozis nedir ?

Üreme çaşındaki kadınlarda görülen endometriozis rahmin endometruim adı verilentabakasınınrahmin dışında da bulunmasıdır. Bu hastalık yumurtalıklar,yumurtalık kanalları ve rahmin dış yüzünde görülür. Erken yaşta çocuk sahibiolan kadınlarda daha nadir görülen endometriozis ağrılı menstrual kanamalar, ağrılıcinsel ilişki ve infertiliteye neden olur.

Endometriozis ne sıklıkla görülür ?

Sağlıklı kadınların %5'inde görülen endometriozis, çocuk sahibi olamayankadınların %30-40'ında görülür. Bu hastalıktan en çok 30 ila 40 yaş arasındakikadınlar etkilenir. Endometriozis infertilite vakalarının%20'sinden sorumludur.

Endometriozis hastalığının sebebi nedir ?

Menstrual kanama sırasında rahimden atılan kan ve hücreler Fallop tüplerindenrahimden karın boşluşuna kaçar. Değişik organlara yapışan endometrial hücrelermenstrual siklustaki hormonal değişikliklere cevap verir ve menstrual kanamasırasında kanar. Bu kanama iltihap ve nedbe dokusunun gelişmesine neden olaraküreme organlarında yapışıklıklar oluşmasına yol açar. Laparoskopi ileendometriozis hastalığı evrelendirilir.

Endometriozis infertiliteye nasıl yol açar ?

Endometriozis Fallop tüpleri, yumurtalıklar ve bağırsakların birbirine yapışmasınaneden olarak normal anatomiyi bozar. Bu durum yumurtanın yumurtalık tüplerdengeçmesini zorlaştırır. Ayrıca endometrial dokular döllenmeıi, döllenenyumurtanın gelişmesini ve rahme tutunmasını engelleıen faktörler salgılar.

Endometriozisin bulguları nelerdir ?

Hastaların üçte birinde tek bulgu infertilitedir. Bazı kadınlar ağrılımenstrual kanamalardan, fazla kanamadan ve ağrılı cinsel ilişkiden yakınır. Yakınmalarınşiddeti ile hastalığın derecesi arasında bir ilişki yoktur. Ağır endometriozisiolan kadınların hiçbir yakınması yokken hafif endometriozisi olan bir kadınınçok şiddetli ağrısı olabilir.

Endometriozisin tanısı nasıl konur ?

Endometriozisin kesin tanısı laparoskopik inceleme ile konur.

Endometriozisin tedavisi nedir ?

Laparoskopi esnasında tespit edilen odaklar cerrahi olarak tedavi edilir.Cerrahi tedavi sonrasında bir süre hormonal tedavi de uygulanabilir. Çocuksahibi olmak isteyen çiftler endometriozis tedavisinden fayda görebilirler.Endometriozisin evresine ve hastanın özelliklerine göre tedavi protokolleri değişir.Eşer hastanın istedişi kadar çocuğu varsa ve çok şiddetli ağrıdan yakınıyorsarahim ve yumurtalıklar çıkarılır. Çocuk sahibi olmayan kadınlarda cerrahisırasında mümkün olduğunca çok sayıda odak çıkarılır ve yapışıklıklargiderilir. Bu işlemin laparoskopik olarak yapılması uygundur. Endometriozisodakları elektrokoter ya da lazer ile yakılır.

Endometriozis tedavisinde çeşitli hormon ilaçları kullanılabilir. Hormonaltedavi genellikle 3-6 ay sürer. Bu ilaçların yardımı ile hastada gebelik veyamenopoz benzeri bir hormonal tablo oluşturularak menstrual kanama önlenir. Böyleliklehasta menstrual kanama dönemini yaşamaz ve endometrioz odakları sessiz kalarak iyileşir.

Hormonal tedavinin yan etkileri nelerdir ?

Bu hormonların bir kısmı hastada ös****** azalmasına bağlı ateş basması,vajinal kuruluk ve kemik erimesine yol açabilir.

Endometriozis tekrarlar mı ?

Hastaların %30 ila 40’ında endometriozis tekrarlar. Bu hastaların bir kısmınıncerrahi olarak tedavi edilmesi gerekir.

 

[Şahmaran.]

"9">ÜREMEKANALLARINDA TIKANIKLIK

Fallop tüplerdeki hasaraneler yol açar ?

Tüplerdeki tıkanıklık infertilitenin en önemli nedenlerinden biridir.Geçirilmiş enfeksiyonlar tüplerde tıkanıklığa neden olabilir. Birçok bakterininneden olabileceşi üreme organlarındaki yaygın enfeksiyonlar tüplerdeiltihaplanma ve şişmeye neden olur. Cinsel temas yolu ile geçen hastalıklar datüplerde tıkanıklışa yol açabilir. Düşük sonrası enfeksiyon geçirmiş, rahim içiaraç kullanan ve apandisiti patlamış olan kadınların tüpleride tıkanıklık dahasık görülür. Karın içine kanamalara neden olan endometriozis hastalığı datüplerde tıkanıklışa yol açabilir.

Tüplerdeki tıkanıklık infertiliteye nasıl yol açar ?

Yapışıklıklar tüplerin şeklini ve yumurtalıkla olan ilişkisini bozar.Yumurtanın tüplere alınması ve tüplerde ilerlemesi zorlağır.

Çocuk sahibi olamayan kadınların yüzde kaçında tüplerde tıkanıklık görülür ?

Çocuk sahibi olmayan kadınların %30’unda tüplerde tıkanıklık görülür.

Üreme organlarındaki enfeksiyonların bulguları nelerdir ?

Akut enfeksiyonlarda ateş, ağrı, kötü kokulu akıntı ve fazla kanamagörülebilir. Tüplerde yapışıklışa neden olan enfeksiyonlar genellikle kronik enfeksiyonlardır.Bu enfeksiyonlar bulgu vermeıebilir ve zamanında tedavi edilemedişinde tüplerdeyapışıklıklara neden olur.

Tüplerde tıkanıklık olduğu nasıl anlaşılır ?

Çocuğu olmayan kadınların değerlendirdirilmesinde tüpler mutlakaincelenmelidir. Tüpteki problemlerin tanısı için rahim filmi ve laparoskopikullanılabilir.

Tedavi amacı ile hangi operasyonlar yapılır ?

Uygulanacak operasyon tüplerdeki hasarın tipine göre değişir. En sık görülenhasar tüplerin etrafındaki yapışıklıklardır. Bu durumda adezyoliziz (yapışıklıklarınaçılması işlemi) uygulanabilir. Bu işlem laparoskopik olarak (kansız bıçaksız ameliyatla)yapılabilir. Eşer tüpün orta kısmında tıkanıklık varsa tüpün bir kısmıçıkartılır ve iki uç birleştirilir. Bu operasyonların başarısını; tüplerdekitıkanıklık ve hasarın derecesi, hastanın yaşı, infertiliteye neden olan diğerproblemlerin varlışı ve cerrahinin şekli belirler.

Tüplerden biri sağlıklı ise gebe kalabilir miyim ?

Evet, tüplerinden biri sağlıklı olan kadınlar gebe kalabilir.

Önceden tüplerini başlatan kadınların tekrar çocuk sahibi olma şansı var mı ?

Bu tubal sterilizasıon adı verilen cerrahi kısırlaştırma operasyonunun cinsine bağlıdır.Cerrahi koter ile tüpler yakıldışında veya tüplerin fimbriıa adlı verilen uçkısımları çıkarıldışında tekrar gebe kalma şansı düşüktür. Bu vakalar yardımcıüreme teknikleri ile çocuk sahibi olabilirler.

Tubal sterilizasıon cerrahi olarak düzeltildikten sonra dış gebelik riskiartar mı?

Tüplere yapılan tüm cerrahi girişimlerden sonra dış gebelik riski artar. Hasargören tüpler cerrahi bir işlemle açılsa dahi yapıları bozulduşu için döllenenyumurta tüplerin içlerinden rahat geçemez ve dış gebelik riski artar.

SAYFA BAŞI

"10">SERVIKALFAKTÖR, UTERIN (RAHME Bağlı) FAKTÖR ve NEDENI BELLI OLMAYAN INFERTILITE

Rahmin arkaya dönükolması infertiliteye neden olur mu ?

Kadınların %20’sinde rahim geriye dönüktür. Bu aynen bir kişinin solak olmasıgibi normal bir variasıondur (çeşitliliktir). Rahmin geriye dönük olması tekbaşına infertilite nedeni değildir. Normal ve hareketli geriye dönük rahmi olankadınların cerrahi tedaviye ihtiıacı yoktur. Endometriozis ve karın içindeki yapışıklıklarabağlı olarak rahmin arkaya dönük ve hareketsiz olduğu durumlarda cerrahi tedavigerekebilir.

Myomlar infertiliteye neden olur mu ?

Kırk yaşın üzerindeki kadınlarda çok sık görülen myomlar rahim duvarlarındaoluşan iyi huılu kas kitleleridir. Myomlar bazı kadınlarda ağrı ve kanamayaneden olur. Büyük myomlar döllenmiş yumurtanın tutunmasını engelleyerek infertiliteyeve elde edilen gebeliklerin düşükle sonlanmasına neden olurlar. Büyük myomlarcerrahi ile çıkarılır.

Bazı kadınların rahmi normal olmadığı için gebe kalamadığı doğru mudur ?

Bazı kadınlar rahimde yapısal anomalilerle doşarlar. Bunlar çift rahim, rahimdebölme, vajinaya açılmayan rahim veya rahmin hiç olmamasıdır. Çift rahmi olankadınlar çocuk sahibi olabilir. Rahimdekianomalilerin bir kısmı cerrahi tedaviile düzeltilebilir.

Kürtajdan sonra rahim içinde oluşan nedbe dokusu infertiliteye neden olur mu?

Bazen kürtaj sonrası rahimde oluşan yapışıklıklar infertiliteye neden olabilir.Bu yapışıklıkların cerrahi olarak tedavi edilmesi gerekir. Histeroskopi ile yapışıklıklartespit edilerek giderilir ve bir süre için rahim içi araç (spiral) takılarak yapışıklıklarıntekrar oluşması önlenir. Enfeksiyonların oluşmaması için antibiyotik kullanılırve hormon preparatları ile rahim içindeki normal dokunun büyümesi uyarılır.

Servikal mukus nedir ve ne işe yarar ?

Rahim ağzındaki bezlerden salgılanan jölemsi sıvıya servikal mukus denir. Busalgı bakterilerin rahme ulaşmasını engeller. Salgının kıvamı menstrual siklusboıunca değişiklik göstererek yumurtlama sırasında incelir ve spermlerinilerlemesine olanak sağlar. Servikal mukus içinde spermler 72 saat canlılığınıkorur.

Servikal mukusda spermlerin ilerlemesini engelleıen antikorlar bulunur mu?

Antikorlar ıabancı maddelere karşı vücudun savunmamekanizmasının oluşturduşumaddelerdir. Bu maddeler vücudu enfeksiyonlardan korur. Çocuk sahibi olamayanbazı kadınlarda sperme karşı antikorlar oluşur. Bu maddeler antikorlarsperminhareketini engelleyerek infertiliteye neden olabilir.

Erkeklerde sperme karşı antikorlar oluşur mu ?

Evet, servikal mukusu geçemeyen ve hareketliliği azalmış spermler görüldüğündeantisperm antikorlarının varlığından şüphelenilir. Bu antikorlar özel testler yapılarakbelirlenir.

Antisperm antikorlarına bağlı infertilite nasıl tedavi edilir ?

Antisperm antikorlarının varlığında değişik tedaviler denenmiştir. Çifte 6 ayboıunca cinsel ilişki sırasında prezervatif (kondom) kullanmaları önerilir. Bu yönteminbaşarısı tartışmalıdır. Bağışıklık sistemini baskılayan steroid adı verilenilaçlar da kullanılır fakat bu ilaçların yan etkileri fazla ve bu tedavininbaşarısı düşüktür. Uygulanan diğer bir tedavi ise aşılamadır. Bu vakalarda enbaşarılı tedavi yöntemitüp bebek uygulamasıdır.

Nedeni izah edilemeyen infertilite ne demektir ?

Infertilite nedenini açıklayan bir problemin bulunamadışı çiftler bu grubagirer. Bu tanı konmadan önce yeterli incelemeler yapılmalıdır. Tüm araştırmalaryapıldıktan sonra bir problem bulunamayan çiftlerin oranı %5-15 arasında değişir.Bu çiftlerin bir kısmı hiç tedavi görmeden gebe kalabilir. Diğerlerinde ise enbaşarılı tedavi yöntemi yardımcı üreme teknikleridir.

Son yıllarda yapılan çalışmalarda bu çiftlerin birçoğunda bağışıklıksistemindeki bozuklukların infertiliteye neden olduğu bulunmuştur. Bağışıklıksistemindeki bozukluklarimplantasyon başarısızlışına (embriyonun rahmetutunamamasına), erken dönemde düşüklere ve ana rahmindeki bebeklerde büyümegerilişine neden olabilir. Bu vakalar paternal lenfosit immünizasıonu (lenfositaşısı) ile tedavi edilerek çocuk sahibi olabilir.

 

[Şahmaran.]

"11">ERKEK KISIRLIĞI

Erkek infertilitesininnedenleri nelerdir?

Sperm sayısı, hareketliliği ve normal yapıdaki spermlerin oranındaki azalma,menide hiç sperm olmaması ve antisperm antikorlarının varlışı infertiliteye yolaçar. Ayrıca meninin vajinaya ulaşmasını engelleıen anatomik bozukluklar vecinsel fonksiıon bozuklukları daçocuk sahibi olmayı engeller.

Azoospermi nedir ?

Menide hiç spermin olmadığı durumlara azoospermi denir. Azoospermi spermkanallarının tıkalı olduğu, testislerde sperm üretiminin çok az olduğu veya hiçsperm üretiminin olmadığı durumlarda görülür. Erkek infertilitesi nedeni ilebaşvuran hastarın %5’inde sperm üretimi hiç yoktur. Bu durum Beyindekibezlerden hormon üretilmedişinde veya yumurtalıkların bu hormonlara cevapveremedişi durumlarda görülür. Yumurtalıkların hormonlara cevap vermedişitestiküler yetmezlik olarak adlandırılan bu durum genetik bozukluklara, inmemiştestislere, testislerdeki yaralanmalara ve kabakulak gibi enfeksiyonlara bağlıolabilir. Sperm kanallarındaki tıkanıklık ise doşuştan olabilir veya sonradan yaralanmalarave enfeksiyonlara bağlı olarak gelişebilir. Erkeklerin %1’inde meniyi pompalayankaslar düzenli çalışmaz ve meni mesaneıe geri kaçar, retograd ejekülasıon (geriboşalma) olarak adlandırılan bu duruma bazı ilaçlar, sinirlerdeki hasar, şeker hastalığı,yüksek tansiıon ve cerrahi girişimler yol açabilir.

Azosperminin tedavisi mümkün müdür ?

Azospermi nedenine bağlı olarak tedavi edilebilir. Hiç sperm üretiminin olmadığıdurumların tedavisi mümkün değildir. Bu durumda FSH düzeyi çok yüksek,testisler sert ve küçüktür. Günümüzde kullanılan gelişmiş yöntemler sayesindetestislerde sperm üretimi çok az olan veya testislerin sadece bellibölgelerinde sperm üretimi olan erkekler testis biıopsisi ile elde edilenparçalardan ayrıştırılan sperm hücreleri kullanılarak çocuk sahibi olabilmektedir.Beyinde hormon üretiminin eksik olduğu vakalar hormon ilaçları kullanılaraktedavi edilebilir. Kanallardaki tıkanıklıklar cerrahi olarak giderilir, cerrahiile giderilemeıen vakalarda ise yumurtalıklardan biıopsi ile elde edilenparçalardan spermler ayrıştırılarak mikroenjeksiyon yöntemi uygulanır. Buhastaların birçoğu mikroenjeksiyon yöntemi ile sağlıklı çocuk sahibiolabilmektedir. Geri boşalma yakınması olan erkeklerde ise idrardan elde edilenspermler ayrıştırılarak aşılama yapılabilir.

Sperm sayısı az olan erkeklerin fizik görünümünde bir farklılık var mıdır ?

Kesinlikle hayır, sperm sayısı ile erkeklerin dış görünümünün ilişkisi yoktur.Erkek karakteristikleri çok gelişmiş bazı erkeklerde hiç sperm olmayabileceşigibi erkek karakteristikleri hiç gelişmemiş bazı erkeklerde sperm sayısınormaldir.

Varikosel nedir ?

Varikosel, skrotum adı verilen yumurtalık torbalarında yumurtalıklarınetrafında oluşan varisli damarlardır. Varikosel sol tarafta daha sık görülür.Erkeklerin %10’unda görülen bu durum genellikle herhangi bir şikayete yolaçmaz. Varikosel yumurtalıkların muayene edilmesi ve ultrasonografik incelemeile tespit edilir. Varikoseli olan erkeklerde kan akımının ıavaşlamasına bağlıyumurtalık torbasında ısının ıükselmesi infertiliteye neden olabilir.

Varikosel için cerrahi girişim gerekir mi ?

Varikosel cerrahisinde genişlemiş venler özel solüsyonlar enjekte edilerek veyabaşlanarak tedavi edilir. Cerrahi tedavinin sperm sayısını ve hareketliliğiniartırdığı tartışmalıdır. Infertilitenin başka bir nedeni tespit edilemediğinde veyavarikoselin ağrıya neden olduğu durumlarda cerrahi girişim önerilir.

Inmemiş testisler ileride infertilite nedeni olur mu ?

Evet, bu durum çocuk altı yaşına gelmeden önce düzeltilirse vereceği zarar dahaaz olur. Testislerinin sadece bir tanesinin bile inmemiş olması sperm sayısınınnormalden az olmasına yol açar.

Çok fazla masturbasyon yapmak veya sık cinsel ilişkide bulunmak infertiliteyeyol açar mı ?

Hayır, bu yanlış bir inanıştır.

Dar ve sıkı iç çamağırı giymek ve sıcak banıo infertiliteye neden olur mu ?
Soğuk duş sperm sayısını arttırır mı ?

Erkeklere rahat ve çok sıkı olmayan iç çamağırı giymeleri, çok sıcak duş vesaunalardan uzak durmaları ve çok ağır egzersizler yapmamaları önerilir. Soğukduş almanın sperm sayısını arttırdışına dair kesin bir kanıt yoktur.

Sigara ve alkol infertiliteye neden olur mu ?

Sigara sperm sayısını ve hareketliliğini azaltır. Alkol ise hem sperm sayısınıazaltarak hem de fazla miktarda alındışında iktidarsızlığa neden olarak çocuksahibi olmayı zorlaştırabilir.

Kabakulak infertiliteye neden olur mu ?

Kabakulak enfeksiyonu ergenlik döneminden sonra geçirildiğinde vakaların%20’sinde testisleri etkiler. Eşer testislerin her ikisi de etkilenirse spermüretimi azalır, bu durum ileride infertiliteye yol açabilir.

Hangi enfeksiyonlar infertiliteye yol açar ?

Birçok enfeksiyon infertiliteye yol açabilir, bunlardan birçoğu cinsel temas yoluile bulaşan enfeksiyonlardır. Gonore (bel soğukluşu), tuberküloz, klamidıa vemikoplazma enfeksiyonları kanallarda tıkanıklıklara yol açarak veya spermüretimini ve hareketliliğini azaltarak infertiliteye neden olur.

Antibiyotik tedavisi yararlı mıdır ?

Infertilite nedeni olarak enfeksiyonlar düşünüldüğünde antibiyotik tedavisi yararlıdır.Enfeksiyon etkeni mikroorganizmalar tespit edilerek uygun antibiyotiklerverilmelidir. Bu enfeksiyonların tedavisinde üreme organlarına geçen ve buorganlarda yüksek konsantrasıonlara ulaşabilen antibiyotikler tercih edilmelive eşler beraber tedavi edilmelidir.

Hormon ilaçlarının kullanılması sperm sayısını arttırır mı ?

Hormon tedavisi ancak hormon eksiklişi tespit edildişinde önerilir. Hormon düzeylerinormal olan hastaların hormon ilaçları kullanmasının etkileri tartışmalıdır.

Aşılama nedir, nasıl yapılır ?

Erkek eşten alınan meni özel yöntemler ile hazırlanarak, hareketliliği fazla veyapısı normal olan spermlerden zengin hale getirilir. Hazırlanan spermlerkadının vajinasına yerleştirilen ince bir katater ile rahim içine verilir. Buişlemden önce kadın eş yumurtalıklarının uyarılması için ilaç kullanabilir. Bu uygulamaile çoğul gebelik ihtimali artar. Kadın eşe ilaç kullandışı süre içindeultrasonografik incelemeler yapılarak yumurta gelişimi izlenir ve yumurtanıniçinde bulunduğu folikül adı verilen kesenin çapı 18-20 mm’ıe ulaştışındahCG enjeksiyonu(folikülün çatlamasını sağlayan işne) yapılır. Bundan 34-38 saat sonra aşılama yapılır.Aşılama yapılırken meninin hazırlanmadan kullanılması sakıncalıdır. Bu durumkadında alerjik reaksiıonlara, enfeksiyonlara ve ağrııa neden olabilir.

Cerrahi kısırlaştırma ameliyatı geçirmiş bir erkek tekrar çocuk sahibiolabilir mi?

Mikrocerrahi yöntemler ile kanallar düzeltilerek birçok erkek tekrar çocuksahibi olabilir. Fakat kısırlaştırma ameliyatının üzerinden çok uzun zamangeçtişi durumlarda erkekte sperme karşı antikorlar geliştişi ve bu antikorlarspermi hareketsizleştirdişi için cerrahi tedavi ile bu erkeklerin çocuk sahibiolmaları mümkün olmayabilir. Günümüzde yardımcı üreme tekniklerinden yararlanılarakbu kişiler kolaylıkla çocuk sahibi olabilir.

Sperm kanalları tıkalı olan erkekler çocuk sahibi olabilir mi ?

Cerrahi ile bu tıkanıklıklar açılabilir, yapılan cerrahinin başarısıtıkanıklışın yerine bağlıdır. Günümüzde testislerden biıopsi ile alınacak küçükparçalardan elde edilen spermler ile mikroenjeksiyon yapılarak bu erkeklerçocuk sahibi olabilir.

İnfertiliteye yol açan cinsel fonksiıon bozuklukları nelerdir ?

Cinsel ilişkinin gerçekleşememesi, ağrılı ilişki, erken boşalma ve impotans(iktidarsızlık) infertiliteye neden olabilir.

 

[Şahmaran.]

"12">TEKRARLAYANDÜşÜK

Tekrarlayan düşük nedir?

Yirminci gebelik haftası öncesi ve bebeğin ağırlığı 500 gram’a ulaşmadangerçekleşen 2 veya daha fazla sayıdaki düşüşe tekrarlayan düşük denir. Hamileliğinen sık görülen komplikasyonu düşüktür. Bir çok kadın çok erken dönemde düşük yaptığındandüşüşü ağır bir menstrual kanama zannederek fark edemeyebilir. Gebeliklerin%20'si düşükle sonlanır. Düşükler üreme çağındaki çiftlerin %5'inde infertilitenedenidir.

Tekrarlayan düşük nedenleri nelerdir ?

Tekrarlayan düşüklerin birçok nedeni vardır. En sık görülen düşük nedenifetusun gelişimindeki anormalliklerdir. Çalışmalar düşüklerin yarısındanfazlasının kromozom (genetik) anomalilerine bağlı olduğunu göstermiştir. Bunun yanındaanne ve babaya bağlı problemler ile çevresel faktörler de düşüklere yol açar.Rahimdeki anomaliler, myomlar, yapışıklıklar, rahim ağzı yetmezliği, hormonalnedenler, enfeksiyonlar ve bağışıklık sistemindeki bozukluklar tekrarlayandüşüklere neden olur. Nedeni izah edilemeıen düşüklerin birçoğundan bağışıklıksistemindeki problemler sorumludur.

Hangi çevresel faktörler düşük nedenidir ?

Radyasyon, kimyasal maddeler, ilaçlar, içki ve sigara tüketimi düşüşe nedenolur.

Anneye bağlı düşük nedenleri nelerdir ?


* Enfeksiyonlar (toksoplazma, üreoplazma, mikoplazma, frengi, listeria v.b.)
* Progesteron hormonunun yetersizliği
* Annede oluşan ve bebeğe zarar veren antikorlar

Anormal yapıdaki birrahim düşüşe nasıl neden olur?

Rahmin yapısındaki veya iç tabakasındaki bozukluklar düşüklere neden olur.Rahmin yapısındaki bozukluklar oluşan embriyonun tutunmasını veya bebeğingelişmesini engelleyerek düşüklere yol açar. Yetersiz progesteron hormonuüretimine bağlı olarak rahmin iç tabakası gelişmez bu da embriyonun tutunmasınıveya tutunan embriyonun gelişmesini engelleyerek düşüklere neden olabilir.Rahim ağzındaki kasların güçsüzlüşü de düşük nedenidir.

Bağışıklık sistemindeki bozukluklar düşüklere neden olur mu ?

Düşük yapmış kişilerin bir kısmında herhangi bir neden bulunamamaktadır. Bugrup hastada düşüşün bağışıklık sistemindeki problemlere bağlı olabileceğidüşünülür. Annenin bebeğe ve plasentaya (bebeğin eşine) ait dokulara karşıgösterdiği anormal cevap sonucu gebelik düşükle sonlanır. Bebeğe ve plasentayaait proteinlere karşı annede gelişen antikorlar kan yolu ile bebeğe ulaşarakzarar verir, bu durum gebeliğin kaybedilmesine neden olur.

Stres düşüşe neden olur mu ?

Stresin normal gebelerde düşüşe neden olması çok zordur. Fakat tekrarlayandüşük öyküsü olan kadınlarda ve eşlerinde yoğun bir stres görülür. Bu nedenletekrarlayan düşük öyküsü olan çiftlere psikolojik danışmanlık verilmesiönerilir.

Bazı çiftlerin özelliklerinin düşüğe neden olduğu doğru mu ?

Çiftlerin her ikisi de bazı genetik hastalıkların taşıyıcısı ise bu durumdüşüşe neden olabilir. Bu hastalıklar taşıyıcı özellikte olduğu için çiftlerdehiçbir bulgu vermeyebilir. Fakat hem anne hem de babadan gelen hastalıklıgenler bebeğin hasta olmasına neden olur ve yaşamını zorlaştırır.

Beslenme yetersizliği düşüğe neden olur mu ?

Kesin bir bilgi olmamakla birlikte birçok besinin eksikliğinin de düşüşe yolaçabileceği düşünülmektedir .Yeşil sebzelerde bol miktarda bulunan folik asiteksikliğinin bebekte anomalilere ve düşüklere neden olduğu kabul edilmektedir.

Anne adayının kendisi düşüşe neden olabilir mi ?

Bir çok kadın stres, ruhsal sıkıntı ve ağırı fizik aktivitenin düşüşe neden olduğunudüşünebilir. Fakat bunlar çoğunlukla düşük nedeni değildir .Düşükten dolayıkadının kendisini suçlaması doğru değildir.

Değişik tipte düşükler olduğunu duıdum. Bunlar nelerdir ?

Düşüklerin tıbbi sınıflaması şöyledir;


* Tekrarlayan düşük (habitüel abortus); arka arkaya iki veya daha fazla düşük yapılmasıdır.
* Düşük tehdidi (abortus imminens); günlerce bazen haftalarca süren vajinal kanama ve beraberinde kasık ağrısı ve kramplar olan klinik tablodur.
* Kaçınılmaz düşük (abortus insipiens); bebeğe ait zarların yırtıldığı, kanama ve bebeğe ait parçaların açılan rahim ağzından dışarı çıktışı durumdur. Düşük kaçınılmazdır.
* Komplet olmayan düşük (inkomplet abortus-tamamlanmamış düşük); gebeliğin bir kısmı dışarı atılmıştır. Geriye kalan kısmının temizlenmesi ve kanamanın durdurulması için kürtaj gerekir.
* Farkına varılmamış düşük (missed abortus); fetusun (bebeğin) yaşamı sonlandığı halde hiç bir bulgu vermez ve anne tarafından bu durum fark edilmeyebilir.

Düşüşün bulgulan nelerdir?

Vajinal kanama ve takiben kasıklardaki kramplar düşük habercisi olabilir. Uzunsüren kanama ve kramplar çoğunlukla düşükle sonlanır. Bu bulgular saptandışındaderhal doktorunuza başvurmanız gerekir. Uygun istirahat ve doktorunuzun önereceğiilaçlar düşük yapmanızı önleıebilir.

Düşük yapıldığı fark edildiğinde ne yapılmalı?

Hemen doktora baş vurulmalıdır. Çoğunlukla yatak istirahatı ve progesteronhormonu kullanılması önerilir. Doktorunuz ultrasonografik inceleme ve kantestleri ile durumunuz hakkında size ayrıntılı bilgi verir ve tedavinizidüzenler.

Düşüklerden sonra kan uyuşmazlığı ile ilgili aşı ıaptırılması gerekir mi?

Eğer kan grubunuz Rh negatif ve eşinizin kan grubu Rh pozitif ise düşüktensonra aşı yaptırmanız gerekir.

Düşük yapılan dokunun doktora götürülmesi gerekir mi?

Bu doku üzerinde hem tanı hem de nedene yönelik patolojik çalışmalar yapılabileceğiiçin düşük yapılan dokunun doktora götürülmesi faydalı olur. Mümkün olduğukadar çok miktarda düşük materyali temiz bir kavanoza konularak en kısa zamandainceleme için laboratuara iletilmelidir.

Ölü doğumla düşük arasındaki fark nedir?

Ölü doğum 20. gebelik haftasından sonra olan gebelik kaybıdır. Düşük ise 20.gebelik haftasından önce gerçekleşir.

Annenin yaşı düşüklerde rol oynar mı?

Kromozomal bozukluklara bağlı düşükler anne adayının yaşı 35'in üzerinde olduğundaartar. Baba adayının 45 yaş üzerinde olduğu çiftlerde de düşük ihtimali artar.

Infertilite ve tekrarlayan düşük arasında bir ilişki var mı?

Çocuğu olmayan kadınların düşük yapma ihtimalinin genel toplum ilekarşılaştırıldığında üç kat daha fazla olduğu görülmüştür. Infertilitevakalarının %5’inde infertilite nedeni tekrarlayan düşüklerdir. Benzer şekildedüşük yapan kadınlar arasında infertilite sıklığı genel toplumlakarşılaştırıldığında iki kat daha fazladır. Eğer düşükler beklenen adetkanamasından önce oluyorsa kadın kendini infertil zannederek doktorabaşvurabilir.

Gebelikte cinsel ilişkide bulunmak düşüklere neden olur mu?

Menideki prostaglandin adı verilen maddeler rahimde kasılmaları başlatarakdüşüklere neden olabilir. Düşük tehdidi olan kişilerin durumlarını doktorlarınadanışmaları ve gerekirse kondom kullanarak cinsel ilişkide bulunmalarıönerilir.

Düşük yapıyorum. Gebelik testim pozitif olabilir mi?

Evet, düşük yapııor olmanıza rağmen test hala pozitif çıkabilir. Bir süre sonratestin negatifleşmesi gerekir. Eşer uzun bir süre geçmesine rağmen gebeliktesti hala pozitif çıkııorsa doktorunuza başvurun. Bu durum mol gebelik olarakadlandırılan bir hastalıkta görülebilir, bu amaçla tedavi ve takipleriniz yapılmalıdır.

Tekrarlayan düşüklerin tedavisi nedir?

Tekrarlayan düşüklerin tedavisi düşük nedenine bağlıdır. Rahimdekianormallikler için cerrahi tedavi gerekebilir. Bu işlemler histeroskopik velaparoskopik olarak yapılabilir. Progesteron eksikliğine bağlı düşüklerintedavisinde progesteron hormonu verilerek başarılı sonuçlar alınabilir. Rahim ağzıyetmezliği düşünülen vakalarda gebelişin 10. haftasında serklaj (rahim ağzınadikiş atma) işlemi uygulanır.

Bağışıklık sistemindeki bozukluklara bağlı düşükler nasıl tedavi edilir?

Annenin bebeğe ve plasentaya (bebeğin eşine) ait dokulara karşı gösterdiğianormal cevap sonucu düşükler gerçekleşir. Bebeğe ve plesantaya ait proteinlerekarşı annede oluşan antikorlar kan yolu ile bebeğe ulağır ve zarar verir.Normal gebeliklerde mevcut olan bloke edici faktör bunu engeller. Immunoterapiile anne adayında, gelişen bebeği koruyabilmek için gereken bağışıklık sistemicevabının oluşturulması amaçlıdır.

Immunoterapi aktif veya pasif yolla sağlanabilir;
Aktif immunoterapi (aktif aşılama); baba adayından alınan kandan ayrıştırılanlenfosit adı verilen hücreler anne adayına verilerek bloke edici faktörlerinoluşması sağlanır. Bu tedavi ile birçok çift sağlıklı çocuk sahibiolabilmektedir. Lenfosit aşısı yapılan vakalarda canlı doğum olasılışıartarken, bu tedavi sonrası elde edilen gebeliklerde büyüme gerilişi, erken doğumve anomali riskinin azaldışı gösterilmiştir. Bu aşının başarısı anne adayındabloke edici faktörlerin oluşabilmesine bağlıdır. Hastaların %75’inde bufaktörlerin oluştuşu tespit edilmiştir.
Pasif Immunoterapi (pasif aşılama); intravenöz immunoglobulin uygulaması (damariçine immunglobulin verilmesi) ile yapılır. Genellikle gebelik öncesindebaşlanan tedaviye ayda bir kez olmak üzere gebelişin 28. haftasına dek devamedilir.
Heparin ve bebek aspirini de özellikle pıhtılaşmaya neden olarak düşüşe yolaçan bağışıklık sistemi bozukluklarının tedavisinde kullanılabilir.

SAYFA BAŞI

"13">YARDIMCI ÜREMETEKNIKLERI

Tüp bebek tedavisi nedir ?

Tüp bebek tedavisi yumurtalıklardan alınan yumurtaların erkek eşten alınanspermler ile vücut dışında döllenmesi ve elde edilen embryoların anne adayınınrahmine transfer edilmesidir.

Kimler tüp bebek tedavisine ihtiyaç duyar ?

Tüp bebek tedavisi ilk kez 1978 yılında Dr. Edwards ve ekibi tarafındanIngiltere’de uygulanmıştır. Bu tedavi yöntemi ilk dönemlerde tüplerinde(yumurtalık kanallarında) tıkanıklık nedeni ile çocuk sahibi olamayan kadınlarauygulanmıştır. Günümüzde endometriozis, antisperm antikorlarına bağlıimmunolojik infertilite, erkeşe bağlı infertilite ve nedeni bilinmeıeninfertilite vakalarında da tüp bebek tedavisi başarı ile uygulanmaktadır.

Tüp bebek tedavisinin basamakları nelerdir ?

Tüp bebek uygulaması dört basamaktan oluşur;


* Yumurtaların geliştirilmesi; yumurtalıkların uyarılması için hormon ilaçları kullanılır ve fazla sayıda yumurtanın olgunlaşması sağlanır.
* Yumurtaların toplanması; ultrasonografi eşliğinde ve lokal anestezi ile yumurtalar toplanır.
* Yumurtaların laboratuarda döllenmesi; elde edilen yumurtalar ile erkek eşten elde edilen sperm laboratuar koşullarında özel besi yerleri içinde bir araya getirilir.
* Embryoların anne adayının rahmine transfer edilmesi; oluşan embryolar ince bir kateter aracılığı ile anne adayının rahmine transfer edilir.

Yumurtalıkların ilaçlarlauyarılarak fazla sayıda yumurta elde edilmesinin faydaları nelerdir?

Yumurtalıklarda fazla sayıda yumurta geliştirildiğinde fazla sayıda embriyoelde edilebilir. Oluşan embryoların içinden en iyi kalitede olanlarınınseçilerek anne adayına transfer edilmesi ile gebelik şansı. Fazla sayıda embriyoelde edildiğinde ardışık blastosist transferi yapılabilir.

Yumurtalıkların uyarılması için uygulanan tedavi nedir, bu tedavinin yanetkileri nelerdir ?

Yumurtalıklardan fazla sayıda yumurta elde edilebilmesi için çeşitli hormonprepatları kullanılır. GnRH anologları; (Suprefact, Decapeptlı, Lucrin vb.) yapılarıGnRH hormonuna çok benzeıen ilaçlardır. Bu ilaçlar ilk kullanıldıklarındahipofiz bezini uyararak FSH ve LH salınımını arttırır, fakat bir süre sonrahipofiz bezi bu ilaçlara cevap vermez, FSH ve LHdüzeyleri düşer. GnRHanologları ile tedaviye adet siklusunun başında veya ortasında başlanır. Builaçlar enjeksiyon veya nazal sprey (burun spreyi) şeklinde kullanılır.Ilaçlara 10-14 gün devam edildikten sonra kanda östradiol düzeyleri belirlenirve ultrasonografik inceleme yapılır, istenen baskılanma saşlanmış ise günlükFSH veya hMG (Humegon, Menogon, Pergonal, Metrodin) enjeksiyonlarına başlanır.Bu enjeksiyonlar sırasında GnRH anologlarına da devam edilir. Foliküllerin çapıve östradiol deşerleri ölçülerek hCG (prengnıl, profazi) enjeksiyonunun(çatlatma işnesinin) verileceşi gün tespit edilir. hCG enjeksiyonundan sonraGnRH anologları ve hMG enjeksiyonları kesilir.

Yumurtalık hiperstimülasıon sendromu nedir ?

Hiperstimülasıon sendromu (yumurtalıkların fazla uyarılması) hafif, orta veşiddetli olmak üzere üç derecede görülebilir.


* Hafif hiperstimülasyon vakalarında yumurtalıklar büyür ve kistler oluşur. Bu durum hMG tedavisi gören hastaların üçte birinde görülür. Hastalarda karın ağrısı ve karında şişlik görülebilir, dinlenmeıle ve ağrı kesiciler alındışında bu şikayetler geçer.
* Orta dereceli hiperstimülasıonda karında şişlik ve hassasiıet artar, yumurtalıklardaki kistler büyür. Bulantı, kusma, kilo artışı tabloıa eklenebilir. Hafif hiperstimülasıon gibi tedavi edilir fakat bu vakalar daha yakın takip edilmelidir.
* şiddetli hiperstimülasıon görülme olasılışı %1’den azdır. Bu vakalarda karın ve göşüs boşluşunda sıvı birikimi olur, nefes almakta güçlük hissedilebilir. Bu vakalar hastaneıe ıatırılarak tedavi edilir. Gebelik gerçekleştişinde hiperstimülasıon sendromu uzar ve 3 hafta kadar sürebilir.

Yumurtaların gelişiminasıl izlenir ?

Bunun için uygulanan en güvenilir yöntemler gelişen folikül çapınınulrasonografi ile ölçülmesi ve kandaki östradiol hormon düzeylerininbelirlenmesidir.

Yumurtalar nasıl toplanır ?

Tüp bebek uygulamaları ilk başladığı dönemlerde yumurta toplama işlemilaparoskopik olarak gerçekleştirilirdi. Günümüzde yumurtalar çok daha basit birişlem ile vajinal ulrtrasonografi eşliğinde toplanır. Ultrasonografi eşliğinde yapılanyumurta toplama işleminde genel anesteziye gerek yoktur. Hastaya ağrı kesici velokal anestezi verilir. Ultrason probuna yerleştirilen bir işne aracılığı ilevajinal yoldan yumurta toplama işlemi gerçekleştirilir. Bu işlem sırasındahastalar hafif bir rahatsızlık veya kısa süren bir ağrı hissedebilir.

Yumurtaların toplanması yumurtalıklarıma zarar verir mi ?

Yumurtaların toplanması işlemi güvenli bir işlemdir fakat işlemi yapankişilerin bu konuda deneıimli olması gerekir. Işnenin damara girmesi veya bağırsakdokusunu zedelemesi son derece nadir görülen komplikasıonlardır. Yumurtatoplama işlem yumurtalıklara zarar vermez.

Yumurtalar nasıl döllenir ?

Toplanan yumurtalar zenginleştirilmiş besi yerlerine alınır. Erkek eşten alınansperm örneği özel yöntemler ile hazırlanarak yumurtaların bulunduğu yereeklenir.Eklenecek sperm miktarı yumurta başına yüz bin hareketli sperm düşecekşekilde belirlenir. Bunlar inkübatör adı verilen anne vücudunun benzeri birortam sağlayan cihazlara konur. Ertesi gün yumurtaların döllenip döllenmediğikontrol edilir.

Embryolar nasıl ve ne zaman transfer edilir ?

Embriyo olarak adlandırılan döllenen yumurtalar yumurta toplama işleminden iki veyaüç gün sonra anne adayının rahmine transfer edilir. Bu dönemde embryolargenellikle 4-8 hücrelidir. Embryolar bu işlem için özel olarak üretilmiştransfer kateteri olarak adlandırılan ince bir tüp ile rahme transfer edilir.

Embriyo transferi anne adayı için oldukça basit ve ağrısız bir işlemdir. Embryolarkatetere alınarak rahim ağzı temizlendikten sonra genellikle karından yapılanultrasonografi eşlişinde vajinal yoldan rahim içine bırakılır. Anne adayının yaşınave elde edilen embryoların kalitesine göre transfer edilecek embriyo sayısıbelirlenir.

Embriyo transferinden sonra ne kadar dinlenmek gerekir ?

Embriyo transferinden sonra uzun süre dinlenmenin gebelik ihtimaliniarttırdışına dair bir bulgu yoktur. Transfer işleminin yapıldışı gününertesinde kişi günlük yaşamına dönebilir ve çalışmaya başlayabilir. Embriyotransferinden sonra spor gibi ağır aktivitelerden kaçınılması yeterlidir.

Embriyo transferinden sonra ilaç kullanmam gerekir mi ?

Embriyo transferinden sonra oluşması beklenen gebelişi desteklemek amacı ileprogesteron hormonu kullanılır. Günümüzde tercih edilen, bu hormonprepatlarının (progestan, crinone) vajinal yoldan kullanılmasıdır.

Hamilelik testi ne zaman yapılır ?

Transfer işleminden sonra 10. günde kanda b-HCG hormonunun düzeyi belirlenerekgebelişin gerçekleşip gerçekleşmedişi tespit edilir. Kanda gebelik tespitedildikten iki hafta sonra ulasonografik inceleme ile gebelik kesesi görülür.

Tüp bebek uygulamalarından sonra çoğul gebelik ihtimali nedir ?

Doşal olarak elde edilen gebeliklerde %1 olan çoğul gebelik ihtimali yardımcıüreme teknikleri ile elde edilen gebeliklerde %24 civarındadır.

Tüp bebek uygulamalarından sonra dış gebelik olabilir mi ?

Tüp bebek uygulamalarından sonra dış gebelik görülme ihtimali %2-5 arasında değişmektedir.

Tüp bebek uygulaması kaç defa yapılabilir ?

Uygulamalar arasında 2-3 ay geçtişi takdirde çift çocuk sahibi olana kadar tüpbebek uygulaması yapılabilir.

Tüp bebek uygulaması ile anormal bebek doşma riski fazla mıdır ?

Hayır değildir, tüm gebeliklerin %2-3’ü anormal bebek doğumu ile sonlanabilir.Bugüne kadar yapılan çalışmalarda tüp bebek uygulamaları ile elde edilenbebeklerde herhangi bir anomali artışı tespit edilememiştir.

Tüp bebek uygulamasında bebeğin cinsiyeti seçilebilir mi ?

Yumurtayı dölleyen spermin taşıdışı seks kromozomu bebeğin cinsiyetinibelirler. Döllenen ebmryolardan biıopsi ile alınan parçalar incelenerek bebeğincinsiyeti belirlenebilir. Bu yöntem cinsiyete bağlı genetik hastalık taşıyançiftlere uygulanabilir.

Embriyo dondurma işlemi nedir, nasıl yapılır ?

Anne adayına yeteri sayıda embriyo transfer edildikten sonra artan embryolardondurularak daha sonra transfer edilmek üzere saklanır. Embryolarkriıoprotektan adı verilen özel koruıucu solüsıonlar ile karıştırıldıktan sonrasıvı ni****** tankları içinde saklanır.

Mikroenjeksiyon işlemi nedir ?

Intrasitoplazmik sperm enjeksiyonu (ICSI) olarak da adlandırılan mikroenjeksiyonişleminde seçilen tek bir sperm hücresi bir yumurtanın içine enjekte edilir. Buişlemden önce çeşitli kimyasallar kullanılarak yumurtanın etrafındaki hücrelertemizlenir. Mikroenjeksiyon işlemi özel mikroskoplara takılan mikropipetler yardımıile gerçekleştirilir. 1992 yılından beri uygulanmakta olan ICSI işlemi iledöllenme oranları %80–90’lara ulaşmıştır. Mikroenjeksiyon işlemine hazırlık ve enjeksiyonsonrasındaki basamaklar tüp bebek tedavisi ile aynıdır.

Hangi çiftlerin mikroenjeksiyon tedavisine ihtiıacı vardır ?

Ağır erkek infertilitesi vakalarının tedavisinde bu yöntem başarı ilekullanılmaktadır. Menide az sayıda spermi olan veya normal sayıda spermiolmasına rağmen spermlerin yumurtayı dölleyemedişi durumlarda mikroenjeksiyontedavisi uygulanır. Bu yöntem ile menisinde hiç spermi olmayan erkeklerden MESAve TESE işlemleri ile elde edilen spermler, eşlerinden alınan yumurtalaraenjekte edilerek bu çiftlerin sağlıklı çocuk sahibi olabilmeleri mümkün olur.

Menide hiç spermi olmayan hastalar çocuk sahibi olabilir mi ?

Menide hiç sperm hücresi olmayan vakalarda sperm hücreleri üreme kanallarından veyatestis dokusundan (yumurtalıklardan) elde edilerek mikroenjeksiyon işlemigerçekleştirilebilir.

MESA işlemi nasıl uygulanır ?

MESA işlemi kanalları tıkalı olan erkeklere uygulanır. Bu hastalardanmikrocerrahi ile sperm elde edilir. MESA işlemi lokal anestezi altında uygulanırve erkek cinsel sağlığına olumsuz bir etkisi yoktur.

TESE işlemi nasıl uygulanır ?

Lokal anestezi altında uygulanan bu işlem ile testisin farklı bölgelerindenküçük doku parçaları alınır. Bu parçalardan özel yöntemler ile ayrıştırılarakelde edilen sperm hücreleri ile mikroenjeksiyon işlemi gerçekleştirilir. Buişlemin erkek cinsel sağlığına olumsuz bir etkisi yoktur. TESE işlemi menisindehiç spermi olmayan vakalar dışında menisinde hiç normal yapıda veya canlıspermi olmayan vakaların tedavisinde de uygulanabilir.

MESA ve TESE işlemleri ile alınan spermler kullanılarak yapılan mikroenjeksiyonuygulamaları ile anormal bebek doşma riski fazla mıdır ?

Bugüne kadar yapılan çalışmalarda bu işlemler sonrasında elde edilengebeliklerden doşan bebeklerde bir anomali artışı tespit edilmemiştir.

Yardımla tomurcuklanma ( assisted hatching ) yöntemi nedir ?

Gebelişin oluşumunda en önemli basamak gelişen embriyonun anne rahminetutunmasıdır. Anne rahmine tutunmadan önce embriyonun etrafında bulunan zonaadı verilen tabaka incelerek kaybolur ve hücreler dışarııa doğrutomurcuklanarak anne rahmine tutunur. Bu işleme yardımcı olabilmek amacı ilezona tabakasında bir pencere açılabilir. Mekanik veya asit gibi çeşitli kimyasallarkullanılarak yapılan bu işlem günümüzde embriyoıa zarar vermeden lazer yardımıile gerçekleştirilebilmektedir. Lazer yardımı ile açılan pencereden embriyoiçine girilerek fragman adı verilen atıklar temizlenebilmekte ve genetik analiziçin hücre örneşi alınabilmektedir.

Blastosist transferi nedir ?

Döllenen yumurta bölünerek 2. günde 2-4 hücreli hale gelir ve klasik tüp bebek uygulamalarındabu evredeki embriyo anne rahmine transfer edilir. Doğal yollardan elde edilengebeliklerde ise embriyo rahme 5. günde balstosist adı verilen çok hücrelievrede ulağır. Bu evredeki embriyonun rahme tutunabilme şansı daha yüksektir.Günümüzde geliştirilen özel besi yerleri ile embryoları blastosist döneminekadar geliştirmek mümkündür. Gelişmiş merkezlerde uygulanan balstosisttransferi ile gebelik oranlarının ıükseldişi gösterilmiştir. Dünıada ilk kezSingapur’da uygulanmaya başlayan ardışık transfer uygulamasında ise anne adayınaikinci günde yapılan embriyo transferinin ardından kalan embryolar özel besi yerleriiçinde geliştirilmeıe devam edilir ve blastosist evresine gelen embriyo eldeedilebilirse 6. günde bir embriyo transferi daha yapılır. Ardışık transfer ilegebelik oranları anlamlı olarak ıükselmekte ve balstosist transferi ile eldeedilen gebeliklerde düşük oranı çok azalmaktadır.

Kadın eşin yaşının ileri olduğu çiftlerde tüp bebek ve mikroenjeksiyontedavisinin başarısını arttırmak için uygulanan herhangi bir yöntem var mıdır?

Kadın eşin yaşı ilerledikçe yumurtanın etrafında zona adı verilen tabakakalınlaşarak embriyonun rahme tutunmasını dolayısı ile gebelik şansını azaltır.Zona adı verilen tabakada pencere açılmasında kullanılan lazer yöntemi bu gruphastalarda gebelik oranını belirgin olarak arttırmaktadır. Embriyoya zararvermeyen bu yöntem ile 38 yaş üzerindeki birçok vakada gebelik eldeedilmektedir.

Lazer uygulamaları sadece ileri yaştaki kadınlardan elde edilen embriyolaramı yapılıyor ?

Lazer kullanılarak yapılan yardımla tomurcuklanma uygulamaları kadın eşin yaşınabakılmaksızın yumurtanın etrafındaki zona tabakasının normalden kalın olduğuvakalarda ve birden fazla tüp bebek veya mikroenjeksiyon uygulamasına rağmengebelişin elde edilemedişi vakalarda yapılır. Lazer yardımı ile tomurcuklanma uygulamalarıile üçüncü, dördüncü hatta dokuzuncu uygulamasında gebe kalarak sağlıklı çocuksahibi olan çok sayıda vaka vardır. Lazer, yardımla tomurcuklanma işleminin yanındaembriyonun içindeki toksik atıkların temizlenerek anne adayına transfer edilenembriyoların kalitesinin iyileştirilmesinde de kullanılır.

Önceki tüp bebek uygulamaları biyokimyasal gebelik ile sonlanan vakalara uygulanabilecektedavi yöntemi var mıdır ?

Birden fazla uygulaması biyokimyasal gebelikle sonlanmış vakalarda bağışıklıksistemindeki bozuklukların rol oynadışı düşünülür. Bu vakalara bir sonraki tüpbebek uygulaması öncesinde Paternal Lenfosit Immunizasıonu (lenfosit aşısı) uygulanır.Bu tedavide erkek eşten kan alınır ve özel besi yerleri kullanılarak alınan kanörneşindeki lenfosit adı verilen hücreler ayrıştırılarak lenfosit aşısıhazırlanır. Hazırlanan aşı kadın eşin cilt altına enjekte edilir. Bu aşıgebelik öncesinde üç kez uygulanır, gebelik elde edildikten sonra 2 doz daha yapılır.

Tüp bebek tedavilerinde genetik hastalıklar teşhis edilerek önlenebilir mi?

Genetik hastalıkların en erken teşhisi preimplantar gebelik tanı (embriyo anarahmine transfer edilmeden önce yapılan genetik inceleme) ile mümkündür.Genetik hastalık taşıııcısı olan çiftlerin sağlıklı bebek sahibi olabilmeleriiçin tüp bebek veya mikroenjeksiyon yöntemi ile elde edilen embriyolar genetikinceleme ile değerlendirdirilir ve sağlıklı embriyolar anne rahmine transferedilir.

 

[bitter_im]

paylasım icin tesekkürler :cicek: