FOLİKÜL KİSTİ
Folikül kisti ovülasyon olmaması ve folikülün büyümeye devam etmesi nedeniyle meydana gelir. Gergin ve içinde berrak sıvı bulunan kistler oluşur. Genellikle birden çok sayıda ve bilateral (iki taraflı) olurlar. Büyüklükleri genellikle 3 cm’yi pek aşmaz ve nadiren 4 cm’e ulaşırlar. Büyük folikül kistleri ise ovülasyon indüksiyonu amacıyla eksojen gonadotropin kullanılması sonucunda ortaya çıkabilir.
Folikül kisti gelişiminin nedenleri şunlardır:
1- Overlerin aktif ya da pasif konjestiyonunun kistik gelişiminin en önemli nedeni olduğu ileri sürülmektedir. Konjestiyonun foliküler aktiviteyi artırdığı deneysel olarak ispatlanmıştır. Bu durumda birçok folikül gelişir ancak sadece bir tanesi rüptüre olurken (çatlarken) diğerleri kistik olarak kalabilir. Over hiperemisinin en önemli nedeninin de kronik pelvik infeksiyon olduğu ileri sürülür.
2- Yüksek dozda gonadotropin etkisiyle (özellikle hCG) overler hiperstimüle olur ve çok sayıda ovülasyon meydana gelir. Folikül ve teka-lütein kistleri oluşur. Yenidoğan bebeklerde plasental gonadotropinlerin intrauterin stimülasyonuna , hipofiz tümörü olan hastalarda aşırı miktarda gonadotrop hormonu salgılanmasına ve ovülasyon indüksiyonu yapılırken kontrolsüz olarak fazla eksojen gonadotropin kullanımına bağlı olarak çapı fizyolojik folikül kistlerinden çok daha büyük ve multipl folikül kistlerine rastlanabilmektedir.
3- Dozdan bağımsız anormal ve dengelenmemiş gonadotropin stimülasyonunda da folikül çatlayamaz ve sonunda folikül kisti oluşur. Anormal ve dengelenmemiş gonadotropin salınımının nedeni santral sinir sistemi ve hipofizden gelen anormal impulslardır. Bunun için de genellikle bir neden bulunamaz. Polikistik over sendromundaki multipl tekalütein kistlerinin ve hemorajik metropati sendromunun nedeninin de bu olduğu iddia edilir. Hemorajik metropati sendromunda (Schroeder hastalığı) olgunlaşan bir folikül çatlayamaz,içinde ovum ölür ancak folikül büyümeye devam eder. Folikül kisti olsun ya da olmasın folikül östrojen salgılamaya devam eder ve haftalar süren bu östrojen salgısı nedeniyle miyometrial hipertrofi ve endometrial hiperplazi (genellikle basit kistik hiperplazidir) meydana gelir. Hastada amenoreyi takiben asiklik kanamalar olur. Kanamaların ağrısız olması abortus ve dış gebelikle karışmasını önler. Muayenede uterus hafif büyük bulunur,overde kistik oluşum saptanır. Bu klinik tabloya sıkça rastlanmaktadır.
4- Çok taraftar bulunmamakla beraber over etrafındaki adezyonlar (yapışıklıklar) ve over kapsülündeki kalınlaşmanın da folikülün çatlamasına engel olarak folikül kisti oluşturabileceği iddia edilmektedir.
Sonuçta over kapsülünde multipl kistler meydana gelir ve polikistik overler oluşur. Histolojik olarak kist ince duvarlıdır ve kist duvarını içte granüloza ve dışta da teka hücrelerinden oluşan bir yapının oluşturduğu görülür. Genellikle semptomsuzdur,nadiren torsiyone ve rüptüre olabilir. Çoğunlukla tesadufen saptanır. Amenore ve ardından anovülatuar kanamalar olabilir. Anovülasyonu olan hastalar infertilite problemi ile de hekime başvurabilirler.
Folikül kistleri genellikle kendiliğinden kaybolur ve tedavi gerektirmez. Ancak folikül kisti tanısı kadını muayene ederek hemen konamaz reprodüktif çağda,5 cm’den küçük,mobil kistik kitlesi olan kadın 1 ay sonra tekrar muayene edilmek üzere çağrılır. Folikül kisti genellikle 1-2 siklüste kendiliğinden kaybolacaktır. Kistin gerilemesini kolaylaştırmak için gonadotropinleri baskılamak amacıyla oral kontraseptifler verilebilir.Takip sırasında gerilemeyen,giderek büyüyen ya da rüptüre ya da torsiyone olarak akut batın kliniği ile karşımıza çıkan kistlerde laparotomi yapmak gerekir. Ameliyat sırasında saptanan kist overe zarar vermeden çıkarılmalıdır.
Folikül kisti ovülasyon olmaması ve folikülün büyümeye devam etmesi nedeniyle meydana gelir. Gergin ve içinde berrak sıvı bulunan kistler oluşur. Genellikle birden çok sayıda ve bilateral (iki taraflı) olurlar. Büyüklükleri genellikle 3 cm’yi pek aşmaz ve nadiren 4 cm’e ulaşırlar. Büyük folikül kistleri ise ovülasyon indüksiyonu amacıyla eksojen gonadotropin kullanılması sonucunda ortaya çıkabilir.
Folikül kisti gelişiminin nedenleri şunlardır:
1- Overlerin aktif ya da pasif konjestiyonunun kistik gelişiminin en önemli nedeni olduğu ileri sürülmektedir. Konjestiyonun foliküler aktiviteyi artırdığı deneysel olarak ispatlanmıştır. Bu durumda birçok folikül gelişir ancak sadece bir tanesi rüptüre olurken (çatlarken) diğerleri kistik olarak kalabilir. Over hiperemisinin en önemli nedeninin de kronik pelvik infeksiyon olduğu ileri sürülür.
2- Yüksek dozda gonadotropin etkisiyle (özellikle hCG) overler hiperstimüle olur ve çok sayıda ovülasyon meydana gelir. Folikül ve teka-lütein kistleri oluşur. Yenidoğan bebeklerde plasental gonadotropinlerin intrauterin stimülasyonuna , hipofiz tümörü olan hastalarda aşırı miktarda gonadotrop hormonu salgılanmasına ve ovülasyon indüksiyonu yapılırken kontrolsüz olarak fazla eksojen gonadotropin kullanımına bağlı olarak çapı fizyolojik folikül kistlerinden çok daha büyük ve multipl folikül kistlerine rastlanabilmektedir.
3- Dozdan bağımsız anormal ve dengelenmemiş gonadotropin stimülasyonunda da folikül çatlayamaz ve sonunda folikül kisti oluşur. Anormal ve dengelenmemiş gonadotropin salınımının nedeni santral sinir sistemi ve hipofizden gelen anormal impulslardır. Bunun için de genellikle bir neden bulunamaz. Polikistik over sendromundaki multipl tekalütein kistlerinin ve hemorajik metropati sendromunun nedeninin de bu olduğu iddia edilir. Hemorajik metropati sendromunda (Schroeder hastalığı) olgunlaşan bir folikül çatlayamaz,içinde ovum ölür ancak folikül büyümeye devam eder. Folikül kisti olsun ya da olmasın folikül östrojen salgılamaya devam eder ve haftalar süren bu östrojen salgısı nedeniyle miyometrial hipertrofi ve endometrial hiperplazi (genellikle basit kistik hiperplazidir) meydana gelir. Hastada amenoreyi takiben asiklik kanamalar olur. Kanamaların ağrısız olması abortus ve dış gebelikle karışmasını önler. Muayenede uterus hafif büyük bulunur,overde kistik oluşum saptanır. Bu klinik tabloya sıkça rastlanmaktadır.
4- Çok taraftar bulunmamakla beraber over etrafındaki adezyonlar (yapışıklıklar) ve over kapsülündeki kalınlaşmanın da folikülün çatlamasına engel olarak folikül kisti oluşturabileceği iddia edilmektedir.
Sonuçta over kapsülünde multipl kistler meydana gelir ve polikistik overler oluşur. Histolojik olarak kist ince duvarlıdır ve kist duvarını içte granüloza ve dışta da teka hücrelerinden oluşan bir yapının oluşturduğu görülür. Genellikle semptomsuzdur,nadiren torsiyone ve rüptüre olabilir. Çoğunlukla tesadufen saptanır. Amenore ve ardından anovülatuar kanamalar olabilir. Anovülasyonu olan hastalar infertilite problemi ile de hekime başvurabilirler.
Folikül kistleri genellikle kendiliğinden kaybolur ve tedavi gerektirmez. Ancak folikül kisti tanısı kadını muayene ederek hemen konamaz reprodüktif çağda,5 cm’den küçük,mobil kistik kitlesi olan kadın 1 ay sonra tekrar muayene edilmek üzere çağrılır. Folikül kisti genellikle 1-2 siklüste kendiliğinden kaybolacaktır. Kistin gerilemesini kolaylaştırmak için gonadotropinleri baskılamak amacıyla oral kontraseptifler verilebilir.Takip sırasında gerilemeyen,giderek büyüyen ya da rüptüre ya da torsiyone olarak akut batın kliniği ile karşımıza çıkan kistlerde laparotomi yapmak gerekir. Ameliyat sırasında saptanan kist overe zarar vermeden çıkarılmalıdır.
