Endometriozis nedir?
Endometriozis kadınların yaklaşık yüzde onunu etkileyen yaygın bir sağlık sorunu.
Endometriozis, normal olarak rahim çeperinde olması gereken endometriyal dokuların vücudun başka yerlerine taşınarak oralarda yerleşmesi sonucu ortaya çıkan bir sağlık sorunu olup bu bağlamda, endometriozis en yaygın olarak karın boşluğunda oluşur. Bu biriken dokular karın ağrısı ve kısırlık gibi birçok belirtiye neden olabilir
Endometirozis sık karşılaşılan ve üreme çağındaki kadınları etkileyen bir hastalıktır. Normalde rahim içini örten zar tabakasının olması gereken yer dışında herhangi bir yerde bulunmasıdır. Endometrium dokusu ister rahim içinde isterse dışında olsun adet siklusu sırasındaki östorojen ve progesteron düzeylerindeki yükseliş ve düşüşlere duyarlıdır. Hormonların etkisi ile büyüyen ve kalınlaşan doku, hormonlardaki azalmayla beraber kanayabilir. Rahimin içindeki endometrial dokunun aksine bu hatalı yerleşmiş dokudan köken alan kanın dışarıya akışı yoktur. Ortaya çıkan kan birikerek kistleşebilir ya da çevre dokulara yerleşebilir. Endometriozis tamamen östorojen hormonuna bağımlı bir hastalıktır.
NEDENİ NEDİR?
Kesin nedeni halen bilinmemele birlikte bu konuda en yaygın kabul gören teori, adet kanamaları sırasında dokuların fallop tüplerinden geçerek karın boşluğuna yerleşmesi ve burada gelişmesidir.
Endometrioziste kalıtsal yatkınlığın önemli bir faktör olduğu düşünüldüğünden, annenizde ya da aile içinde başka bir kadında endometriozis olması sizde de olma olasılığını artırır.
NASIL TANI KONULUR?
Kadının yumurtalıklarında oluşması durumunda, endometriozis her zaman olmamakla birlikte ultrason işlemi ile görülebilir. Kesin tanı yalnızca laparoskopi işlemi ya da açık ameliyatla konulabilir.
Laparoskopi, karındaki ufacık bir kesiden küçük bir teleskop yerleştirilerek yapılan bir işlemdir.
Laparoskopi hastalığa tanı konulmasında yararlı bir işlem olup, ayrıca hastalığın ciddiyetine ilişkin fikir de verir. Bu işlem ayrıca, doktorun sizin için en iyi tedavi planını hazırlamasında da yardımcı olur.
Konulan tanının doğrulanması için bir patoloji testi ya da ‘biyopsi’ yapılır. Endometriozis belirtileri bazen diğer sağlık sorunlarıyla karıştırılabildiğinden, bu testin yapılması önem taşır.
ENDOMETRİOZİS NE TÜR SORUNLAR YARATABİLİR?
Endometriozis birçok kadında hiçbir belirti göstermemesine ya da sorun yaratmamasına karşın, durum her zaman böyle olmaz.
Endometriozisin yaygın belirtileri şunlardır:
Ağrılı adet
Ağrılı cinsel ilişki
Adet öncesinde karın ağrısı
Sırt ağrısı
Enerji azlığı
Dışarı çıkarken ağrı olması.
Bu belirtilerin tümünün başka nedenleri de olabilir.
Hastalığın başka belirtileri görülmemesine karşın, hamile kalmakta güçlük çeken bazı kadınlarda endometriozise rastlanmaktadır.
ENDOMETRİOZİS DOĞURGANLIĞI NASIL ETKİLER?
Birçok nedeni olan kısırlığın ayrıca herhangi bir çiftte birden fazla nedeni de olabilir. Hamile kalmakta güçlük çeken kadınlarda endometriozis hastalığı olabilir. Bu kadınların çok azında endometriozisin neden olduğu yara dokusu Fallop tüplerinde tıkanıklığa yol açar.
Çoğu kadında endometriozisin doğurganlığı etkileme nedenleri henüz bilinmemekle birlikte bu konudaki teoriler aşağıda belirtilenleri kapsar. Endometriozis:
Döllenme olasılığını azaltan yumurtalar içinde oluşur
Spermleri öldüren doğal toksinler üretmektedir.
Evreleri
Endometriozis hastalığın yerleştiği bölge, yayılımı, derinliği ve büyüklüğüne göre evrelenir.
Evre 1 minimal hastalığı,
evre 2 hafif,
evre 3 orta ve
evre 4 ise şiddetli endometriozisi ifade eder. Hastalığın evresi ile yarattığı şikayetler arasında direkt bağlantı yoktur.
Endometriozis kötü huylu bir hastalık mıdır?
Endometriozis kendisi kötü huylu bir hastalık değildir. Ancak yapılan çalışmalarda endometriozis hastalarında meme, yumurtalık ve bazı dolaşım sistemi kanserlerinin görülme oranlarında artış saptanmıştır ancak bu kanserler ile endometriozis arasındaki ilişki açık değildir. Bazı araştırmacılara göre endometriozis hastalarında belirli kanser türlerinin fazla görülmesinin nedeni bu hastaların kullandığı ilaçlar olabilir. Benzer şekilde endometriozis hastalarının yakın takip altında olmaları nedeni ile hastalıktan bağımsız olarak gelişen kanser daha erken dönemde tanınıyor olabilir.
Tedavi
Endometriozisin kesin ve kalıcı tedavisi yoktur. Uygulanan tedavilerin amacı ağrıyı gidermek ve infertiliteyi ortadan kaldırmaktır. Bu amaçla tıbbi ve cerrahi tedaviler uygulanabilir. Tıbbi tedaviler endometriozisin ös******e bağımlı bir hastalık olması prensibine dayanır. Hamilelik ve menopoz endometriozis oluşumunu engelleyen iki doğal durumdur. Hormonal tedavilerde amaç bu iki doğal durumu taklit etmektir. Her iki durumda da endometrium üzerindeki ös****** etkisi ortadan kalkacağından yanlış yerde yerleşmiş olan endometrial dokunun da baskılanması beklenir.
Gebelikte görülen hormonal durumu taklit etmek için doğum kontrol hapları kullanılırken, menopozu taklit etmek amacıyla danazol ya da GnRH analoğu adı verilen ilaçlar kullanılmaktadır. 3-6 ay süren bu tedavide kan ös****** düzeyi doğal menopozda olduğu gibi çok düşük seviyelere inmektedir. Genellikle ayda bir kez yapılan enjeksiyonlar şeklinde uygulanan GnRH analog tedavisi oldukça pahalı bir tedavi şeklidir. GnRH analogları uzun süreli kullanımda kemik erimesi ateş basması gibi menopoz sonrası görülen yakınmalara neden olabileceğinden ös****** içeren ilaçlar ile birlikte verilebilir. Add-back tedavi adı verilen bu durum tezat gibi görülebilir. Ancak amaç kan ös****** düzeyini endometriozisi baskılayacak kadar düşük ve kemik erimesine neden olmayacak kadar yüksek bir aralıkta tutmaktır.
Yapılan çalışmalar endometriozisde uygulanan tıbbi tedavilerin ağrıyı gidermede etkili olduğu ancak infertilite üzerinde olumlu bir etkisinin olmadığını göstermektedir. Bu nedenle kısırlık nedeni ile başvuran hastalarda tıbbi tedavi önerilmez.
Şiddetli endometriozis olgularında tercih edilmesi gereken tedavi yaklaşımı cerrahidir. Özellikle laparoskopik cerrahi tekniklerde yaşanan gelişmeler bu hastaların etkili bir şekilde tedavi edilmelerine olanak sağlamaktadır. Örneğin çukulata kisti çıkartılan hastaların %50'si 6 ay içinde tedaviye gerek kalmadan hamile kalmaktadır. Anatomik düzenin yeniden sağlaması hem ağrının giderilmesinde hem de üreme potansiyelinin arttırılmasında son derece önemlidir.
Yardımcı üreme teknikleri
Kısırlık nedeniyle tedavi edilen bir kadın cerrahi sonrası 6 ay içinde kendiliğinde hamile kalamamış ise bir sonraki seçenek yardımcı üreme teknikleridir. Eğer tüpler açık ise aşılama denenebilir. Aşılamanın da başarısız olduğu durumlarda ise son alternatif tüp bebek uygulamasıdır. Bu grup hastalarda özellikle büyük çukulata kisti çıkartılmış ise yumurtalıkların rezervinde bir azalma beklenebilir. Ayrıca bilinmeyen bazı nedenlerden dolayı bu endometriozis olgularında döllenme oranlarında düşüklük görülebilmektedir.
Endometriozis kadınların yaklaşık yüzde onunu etkileyen yaygın bir sağlık sorunu.
Endometriozis, normal olarak rahim çeperinde olması gereken endometriyal dokuların vücudun başka yerlerine taşınarak oralarda yerleşmesi sonucu ortaya çıkan bir sağlık sorunu olup bu bağlamda, endometriozis en yaygın olarak karın boşluğunda oluşur. Bu biriken dokular karın ağrısı ve kısırlık gibi birçok belirtiye neden olabilir
Endometirozis sık karşılaşılan ve üreme çağındaki kadınları etkileyen bir hastalıktır. Normalde rahim içini örten zar tabakasının olması gereken yer dışında herhangi bir yerde bulunmasıdır. Endometrium dokusu ister rahim içinde isterse dışında olsun adet siklusu sırasındaki östorojen ve progesteron düzeylerindeki yükseliş ve düşüşlere duyarlıdır. Hormonların etkisi ile büyüyen ve kalınlaşan doku, hormonlardaki azalmayla beraber kanayabilir. Rahimin içindeki endometrial dokunun aksine bu hatalı yerleşmiş dokudan köken alan kanın dışarıya akışı yoktur. Ortaya çıkan kan birikerek kistleşebilir ya da çevre dokulara yerleşebilir. Endometriozis tamamen östorojen hormonuna bağımlı bir hastalıktır.
NEDENİ NEDİR?
Kesin nedeni halen bilinmemele birlikte bu konuda en yaygın kabul gören teori, adet kanamaları sırasında dokuların fallop tüplerinden geçerek karın boşluğuna yerleşmesi ve burada gelişmesidir.
Endometrioziste kalıtsal yatkınlığın önemli bir faktör olduğu düşünüldüğünden, annenizde ya da aile içinde başka bir kadında endometriozis olması sizde de olma olasılığını artırır.
NASIL TANI KONULUR?
Kadının yumurtalıklarında oluşması durumunda, endometriozis her zaman olmamakla birlikte ultrason işlemi ile görülebilir. Kesin tanı yalnızca laparoskopi işlemi ya da açık ameliyatla konulabilir.
Laparoskopi, karındaki ufacık bir kesiden küçük bir teleskop yerleştirilerek yapılan bir işlemdir.
Laparoskopi hastalığa tanı konulmasında yararlı bir işlem olup, ayrıca hastalığın ciddiyetine ilişkin fikir de verir. Bu işlem ayrıca, doktorun sizin için en iyi tedavi planını hazırlamasında da yardımcı olur.
Konulan tanının doğrulanması için bir patoloji testi ya da ‘biyopsi’ yapılır. Endometriozis belirtileri bazen diğer sağlık sorunlarıyla karıştırılabildiğinden, bu testin yapılması önem taşır.
ENDOMETRİOZİS NE TÜR SORUNLAR YARATABİLİR?
Endometriozis birçok kadında hiçbir belirti göstermemesine ya da sorun yaratmamasına karşın, durum her zaman böyle olmaz.
Endometriozisin yaygın belirtileri şunlardır:
Ağrılı adet
Ağrılı cinsel ilişki
Adet öncesinde karın ağrısı
Sırt ağrısı
Enerji azlığı
Dışarı çıkarken ağrı olması.
Bu belirtilerin tümünün başka nedenleri de olabilir.
Hastalığın başka belirtileri görülmemesine karşın, hamile kalmakta güçlük çeken bazı kadınlarda endometriozise rastlanmaktadır.
ENDOMETRİOZİS DOĞURGANLIĞI NASIL ETKİLER?
Birçok nedeni olan kısırlığın ayrıca herhangi bir çiftte birden fazla nedeni de olabilir. Hamile kalmakta güçlük çeken kadınlarda endometriozis hastalığı olabilir. Bu kadınların çok azında endometriozisin neden olduğu yara dokusu Fallop tüplerinde tıkanıklığa yol açar.
Çoğu kadında endometriozisin doğurganlığı etkileme nedenleri henüz bilinmemekle birlikte bu konudaki teoriler aşağıda belirtilenleri kapsar. Endometriozis:
Döllenme olasılığını azaltan yumurtalar içinde oluşur
Spermleri öldüren doğal toksinler üretmektedir.
Evreleri
Endometriozis hastalığın yerleştiği bölge, yayılımı, derinliği ve büyüklüğüne göre evrelenir.
Evre 1 minimal hastalığı,
evre 2 hafif,
evre 3 orta ve
evre 4 ise şiddetli endometriozisi ifade eder. Hastalığın evresi ile yarattığı şikayetler arasında direkt bağlantı yoktur.
Endometriozis kötü huylu bir hastalık mıdır?
Endometriozis kendisi kötü huylu bir hastalık değildir. Ancak yapılan çalışmalarda endometriozis hastalarında meme, yumurtalık ve bazı dolaşım sistemi kanserlerinin görülme oranlarında artış saptanmıştır ancak bu kanserler ile endometriozis arasındaki ilişki açık değildir. Bazı araştırmacılara göre endometriozis hastalarında belirli kanser türlerinin fazla görülmesinin nedeni bu hastaların kullandığı ilaçlar olabilir. Benzer şekilde endometriozis hastalarının yakın takip altında olmaları nedeni ile hastalıktan bağımsız olarak gelişen kanser daha erken dönemde tanınıyor olabilir.
Tedavi
Endometriozisin kesin ve kalıcı tedavisi yoktur. Uygulanan tedavilerin amacı ağrıyı gidermek ve infertiliteyi ortadan kaldırmaktır. Bu amaçla tıbbi ve cerrahi tedaviler uygulanabilir. Tıbbi tedaviler endometriozisin ös******e bağımlı bir hastalık olması prensibine dayanır. Hamilelik ve menopoz endometriozis oluşumunu engelleyen iki doğal durumdur. Hormonal tedavilerde amaç bu iki doğal durumu taklit etmektir. Her iki durumda da endometrium üzerindeki ös****** etkisi ortadan kalkacağından yanlış yerde yerleşmiş olan endometrial dokunun da baskılanması beklenir.
Gebelikte görülen hormonal durumu taklit etmek için doğum kontrol hapları kullanılırken, menopozu taklit etmek amacıyla danazol ya da GnRH analoğu adı verilen ilaçlar kullanılmaktadır. 3-6 ay süren bu tedavide kan ös****** düzeyi doğal menopozda olduğu gibi çok düşük seviyelere inmektedir. Genellikle ayda bir kez yapılan enjeksiyonlar şeklinde uygulanan GnRH analog tedavisi oldukça pahalı bir tedavi şeklidir. GnRH analogları uzun süreli kullanımda kemik erimesi ateş basması gibi menopoz sonrası görülen yakınmalara neden olabileceğinden ös****** içeren ilaçlar ile birlikte verilebilir. Add-back tedavi adı verilen bu durum tezat gibi görülebilir. Ancak amaç kan ös****** düzeyini endometriozisi baskılayacak kadar düşük ve kemik erimesine neden olmayacak kadar yüksek bir aralıkta tutmaktır.
Yapılan çalışmalar endometriozisde uygulanan tıbbi tedavilerin ağrıyı gidermede etkili olduğu ancak infertilite üzerinde olumlu bir etkisinin olmadığını göstermektedir. Bu nedenle kısırlık nedeni ile başvuran hastalarda tıbbi tedavi önerilmez.
Şiddetli endometriozis olgularında tercih edilmesi gereken tedavi yaklaşımı cerrahidir. Özellikle laparoskopik cerrahi tekniklerde yaşanan gelişmeler bu hastaların etkili bir şekilde tedavi edilmelerine olanak sağlamaktadır. Örneğin çukulata kisti çıkartılan hastaların %50'si 6 ay içinde tedaviye gerek kalmadan hamile kalmaktadır. Anatomik düzenin yeniden sağlaması hem ağrının giderilmesinde hem de üreme potansiyelinin arttırılmasında son derece önemlidir.
Yardımcı üreme teknikleri
Kısırlık nedeniyle tedavi edilen bir kadın cerrahi sonrası 6 ay içinde kendiliğinde hamile kalamamış ise bir sonraki seçenek yardımcı üreme teknikleridir. Eğer tüpler açık ise aşılama denenebilir. Aşılamanın da başarısız olduğu durumlarda ise son alternatif tüp bebek uygulamasıdır. Bu grup hastalarda özellikle büyük çukulata kisti çıkartılmış ise yumurtalıkların rezervinde bir azalma beklenebilir. Ayrıca bilinmeyen bazı nedenlerden dolayı bu endometriozis olgularında döllenme oranlarında düşüklük görülebilmektedir.
