Aslı Oktay
Daimi Üye
Boşanma Adabı... 8 boşanma ilkesi
En sevimsiz konulardan biri. Boşanmanın çocuklar üzerindeki zararları ve boşanma sürecine girmiş ailenin dikkat etmesi gereken 8 nokta.
Neredeyse her evlilik güzel umutlarla başlar. Evlenmeye niyetlenen çiftler, heyecanlı bir söz, nişan ve düğün ardından bir arada olmanın mutluluğunu yaşar. Güzel niyetlerle, temennilerle ve duygularla başlayan evliliklerde zaman zaman çatışmalar, çekişmeler yaşanır. Güzel niyetler sönerken boşanma sözcükleri dillerde yerini bulur. Maalesef ilk önce dile yerleşen bu kelime bazı ailelerde gerçeğe dönüşüverir.
Neden boşanmalar gerçekleşir, boşanmalar nasıl azaltılır? gibi sorular başlı başına bir yazı olabilir.Biz bugün bu sorulara değil de boşanmanın çocuklar üzerindeki etkilerine değineceğiz. Kısaca boşanmaların biraz nedenine değindikten sonra tabi.
Evlilik aslında kişilikleri, idealleri, düşünceleri, inançları ve değerleri farklı olan iki kişinin bir araya gelmesidir. Çiftler başlangıçta aşkın ve sevginin oluşturduğu etkiyle birbirleri arasındaki saydığım farkları pek görmezler.Ne zaman ki çiftler arasındaki sevgi azalır, bu farklılıklar gün yüzüne çıkar. Su çekildiğinde çakılların ve su altındaki kayaların ortaya çıkması gibi sevginin çekilmesi ile de sert farklılıklar ortaya çıkıverir. Göze çarpan bu farklılıklar aslında doğru iletişim ile çözülebilir. Ya da sevgi ile bu farklılıklar bir arada tutulabilir. Sevgi bu açıdan bakıldığında aslında farklılıkları bir arada tutan bir tutkal gibidir. Eğer evlilikteki sevgi azalmışsa, yani tutkalın etkisi geçmişse, üstüne üstelik iki tarafın kurduğu iletişimde sorun varsa zenginliğe dönüşebilecek farklılıklar birden probleme dönüşüverir. Bu problem çözülmezse iki taraf birbirinden çözülür ve boşanma gerçekleşir.
Boşanma süreci eşleri oldukça yıpratır. Üstelik işin içine bir de davalar, mahkemeler girdiyse boşanma başlı başına yorucu ve yıpratıcı bir hale dönüşür. Yetişkin insanları bile oldukça sarsan bu süreç, boşanan çift çocuklarının ruh dünyasını tam anlamıyla mahveder.
Yıllardır meslekte gözlemlediğim en büyük gerçeklerden biri sorunlu çocukların altında sorunlu ailelerin bulunduğu gerçeğidir. Özellikle askerlik döneminde on ay boyunca madde bağımlısı, intihar girişiminde bulunan, suça bulaşmış kişilerle çalıştım. 18-20 yaşlarında olan bu gençlerin ortak özelliklerinin başında aile yapılarının bozuk ve dağılmış olması geliyordu. Çünkü ailedeki ufacık çatlaklar hemen aksini çocuğun ruh dünyasında bulur. Bu nedenle bir aile boşanmaya karar verdiği anda o ailenin çocukları riskli duruma düşer. Peki, boşanma sürecinde çocukları bekleyen riskler nelerdir?
Boşanma Çocukları Nasıl Etkiler?
İlk olarak boşanma sürecinde evde yaşanan tartışmalar çocukları sarsar. Çocuklar iki yetişkinin neden anlaşamadığını pek kavramazlar. Arada çıkan çatışmaların kendilerinden kaynaklandığını düşünürler ve bu olaydan ötürü kendilerini suçlarlar. Bu durum çocukları bir suçluluk psikolojisine iter.
Boşanma sürecinde yaşanan sözel ya da fiziksel şiddeti gören çocuk, bu şiddeti içselleştirir. Kendi hayatına aktarır. Hırçınlaşır ve kendi de çözüm yolu olarak şiddeti kullanmaya başlar.
Boşanma sürecine tanık olan çocukların zihninde evlenme ve evliliğe dair kötü düşünceler yeşerir.Bilinçaltına yerleşen bu düşünceler çocuğun evlilik hayatını çok ama çok olumsuz etkiler.Bu çocuklar büyüdüklerinde farkında olmadan evlenmekten ve evlilikten kaçarlar. Çünkü evlendiklerinde kendi anne-babalarında gördükleri durumun kendi evliliklerinde de vuku bulacağını zannederler. Bu nedenle evlenmek onlar için kâbus olur.
Boşanma sürecinde anne ve babadan birinden uzaklaşan ve ayrı kalan çocuğunkarakter ve davranış eğitimi yarım kalır. Annenin ve babanın eksikliği çocuğun ruh dünyasında boşluğa neden olur. Anne ya da baba sevgisinin açtığı yaralar çocuklara davranış bozukluğu olarak ortaya çıkar.
Son olarak, ayrılıktan sonra en sevdiği kişilerden birinin çocuğu bırakması, babanın ya da annenin uzaklaşması, çocuklarda güven problemine yol açıyor. Babasının/annesininkendisini yarı yolda bırakmasına anlam veremeyen çocuk, En sevdiğim insana bile güvenemezken kime güvenebilirim ki? diye düşünür ve tüm insanlara karşı bir güvensizlik besler.
Suçluluk psikolojisi, şiddet eğilimi, evliliğe karşı olumsuz bakış, davranış bozuklukları, güvensizlik olarak nitelendirdiğim bu beş çeşit zarar, sadece benim fark edebildiklerim. Eminim benim farkında olmadığım nice yaralar boşanma neticesinde çocuğun ruh, duygu, düşünce ve kalbinde açılıyordur. Bu nedenle boşanma kararı alan anne-babaların en temel hedefi bu süreci olabildiğince iyi yönetip çocuklarının ruh sağlını korumak olmalıdır. Hiçbir anne-babanın, hangi gerekçe ile olursa olsun yavrusunun ruh dünyasını alt-üst etmeye hakkı yoktur.
Boşanma Adabı
Küçükken din dersinde, ya da hayat bilgisi dersinin görgü kuralları kısmında bize konuşmanın, yemek yemenin bir usulü,adabı olduğu öğretilir.Biz biliriz ki, bu adaplara göre yapılmayan konuşma ve yemek yeme hoş karşılanmaz. Bu adaplara uymayanlar görgüsüz olarak nitelendirilir. Bence boşanmanın da bir adabı olmalı. Bu adaba, usule göre boşanmayanları toplum kınamalı. Bu adaplar daha çok çocuğu korumak için olmalı. Benim hazırladığım boşanma adabı listesi muhtemelen şu şekilde olurdu:
1) Evli çiftler boşanma kararını tüm çözüm yollarını tükettikten sonra alacaklardır.
2) Boşanma sürecinde yaşanan sözel kavgalar ve tartışmalar çocuktan uzak bir şekilde gerçekleştirilecektir.
3) Evde yaşanan bu kavgalara çocuk kulağıyla bile şahit olsa o çocuğa Bak bazen iki insan anlaşamayabilir ve bu nedenle birbirine bağırabilir. Bu durumun seninle alakası yok, tamam mı şeklinde bir açıklama yapılacaktır. Bu açıklama bir kereye mahsus değil, tekrarlayan aralıklarla yapılacaktır.
4) Boşanma sürecinde her ne şekilde olursa olsun Sen uslu durmadığın için kavga ediyoruz., Sen yaramazlık yapmazsan biz de kavga etmeyiz gibi çocuğu töhmet altında bırakan cümleler kurulmayacaktır.
5) Boşanma kararı alındığında bu durum anne ve babanın birlikte olduğu bir ortamda çocuğa güzel dille açıklanacaktır. Bak yavrum, biz babanla/annenle son zamanlara anlaşamıyoruz. Birbirimize küsüyoruz. Hani sen de bazen arkadaşlarına küsüyorsun ya onun gibi. Biz beraber bir karar aldık. Geçinemediğimiz için artık ayrı evlerde yaşayacağız. Ama senin baban/annen olmaya devam edeceğiz ve seni her zamanki gibi sevmeye devam edeceğiz. şeklinde bir açıklama yapılacaktır.
6) Anne ve baba ne boşanma sürecinde ne de boşanmadan sonra çocuğun gözünde anne/babasını kötülemeyecektir. Çünkü çocuğun dünyasında anne ve baba faktörünü yıkmak o dünyayı alt üst etmek için yeterlidir. Bu nedenle, ergenlik dönemine kadar karşılıklı karar alınacak ve anne-baba birbirini çocuğa karşı kötülemeyecektir. Çocuk anne ve babasını hep aklı yetinceye kadar iyi olarak bilecek ve tanıyacaktır.
7) Anne/baba boşanmadan sonra çocuğunun bir diğerini görmesini asla engellemeyecek ve zorlaştırmayacaktır. Ebeveyn ayrıldığı eşine duyduğu öfkeyi çocuk üzerinden yansıtmayacaktır.
8) Anne-baba bir diğerine olan tepkisinden dolayı çocukla görüşmeyi kesmeyecek, haftada bir çocuğuyla kaliteli vakit geçirecektir.
Usulüne göre yapılmayan her iş çeşitli zararlara yol açar. Boşanmak gibi önemli bir meselede ise zararları çocuklar, yani geleceğimiz, yani toplum görür. Öyleyse öncelikle ruh sağlığı çalışanlarının, sonra avukatların sonra da her bireyin boşanmak isteyen kişilere boşanmanın doğru usulünü de anlatması gerekir. İlk girişim benden. Dilerim boşanmalar azalır ve çocuklar daha huzurlu ve mutlu olur.
Mehmet Teber
En sevimsiz konulardan biri. Boşanmanın çocuklar üzerindeki zararları ve boşanma sürecine girmiş ailenin dikkat etmesi gereken 8 nokta.
Neredeyse her evlilik güzel umutlarla başlar. Evlenmeye niyetlenen çiftler, heyecanlı bir söz, nişan ve düğün ardından bir arada olmanın mutluluğunu yaşar. Güzel niyetlerle, temennilerle ve duygularla başlayan evliliklerde zaman zaman çatışmalar, çekişmeler yaşanır. Güzel niyetler sönerken boşanma sözcükleri dillerde yerini bulur. Maalesef ilk önce dile yerleşen bu kelime bazı ailelerde gerçeğe dönüşüverir.
Neden boşanmalar gerçekleşir, boşanmalar nasıl azaltılır? gibi sorular başlı başına bir yazı olabilir.Biz bugün bu sorulara değil de boşanmanın çocuklar üzerindeki etkilerine değineceğiz. Kısaca boşanmaların biraz nedenine değindikten sonra tabi.
Evlilik aslında kişilikleri, idealleri, düşünceleri, inançları ve değerleri farklı olan iki kişinin bir araya gelmesidir. Çiftler başlangıçta aşkın ve sevginin oluşturduğu etkiyle birbirleri arasındaki saydığım farkları pek görmezler.Ne zaman ki çiftler arasındaki sevgi azalır, bu farklılıklar gün yüzüne çıkar. Su çekildiğinde çakılların ve su altındaki kayaların ortaya çıkması gibi sevginin çekilmesi ile de sert farklılıklar ortaya çıkıverir. Göze çarpan bu farklılıklar aslında doğru iletişim ile çözülebilir. Ya da sevgi ile bu farklılıklar bir arada tutulabilir. Sevgi bu açıdan bakıldığında aslında farklılıkları bir arada tutan bir tutkal gibidir. Eğer evlilikteki sevgi azalmışsa, yani tutkalın etkisi geçmişse, üstüne üstelik iki tarafın kurduğu iletişimde sorun varsa zenginliğe dönüşebilecek farklılıklar birden probleme dönüşüverir. Bu problem çözülmezse iki taraf birbirinden çözülür ve boşanma gerçekleşir.
Boşanma süreci eşleri oldukça yıpratır. Üstelik işin içine bir de davalar, mahkemeler girdiyse boşanma başlı başına yorucu ve yıpratıcı bir hale dönüşür. Yetişkin insanları bile oldukça sarsan bu süreç, boşanan çift çocuklarının ruh dünyasını tam anlamıyla mahveder.
Yıllardır meslekte gözlemlediğim en büyük gerçeklerden biri sorunlu çocukların altında sorunlu ailelerin bulunduğu gerçeğidir. Özellikle askerlik döneminde on ay boyunca madde bağımlısı, intihar girişiminde bulunan, suça bulaşmış kişilerle çalıştım. 18-20 yaşlarında olan bu gençlerin ortak özelliklerinin başında aile yapılarının bozuk ve dağılmış olması geliyordu. Çünkü ailedeki ufacık çatlaklar hemen aksini çocuğun ruh dünyasında bulur. Bu nedenle bir aile boşanmaya karar verdiği anda o ailenin çocukları riskli duruma düşer. Peki, boşanma sürecinde çocukları bekleyen riskler nelerdir?
Boşanma Çocukları Nasıl Etkiler?
İlk olarak boşanma sürecinde evde yaşanan tartışmalar çocukları sarsar. Çocuklar iki yetişkinin neden anlaşamadığını pek kavramazlar. Arada çıkan çatışmaların kendilerinden kaynaklandığını düşünürler ve bu olaydan ötürü kendilerini suçlarlar. Bu durum çocukları bir suçluluk psikolojisine iter.
Boşanma sürecinde yaşanan sözel ya da fiziksel şiddeti gören çocuk, bu şiddeti içselleştirir. Kendi hayatına aktarır. Hırçınlaşır ve kendi de çözüm yolu olarak şiddeti kullanmaya başlar.
Boşanma sürecine tanık olan çocukların zihninde evlenme ve evliliğe dair kötü düşünceler yeşerir.Bilinçaltına yerleşen bu düşünceler çocuğun evlilik hayatını çok ama çok olumsuz etkiler.Bu çocuklar büyüdüklerinde farkında olmadan evlenmekten ve evlilikten kaçarlar. Çünkü evlendiklerinde kendi anne-babalarında gördükleri durumun kendi evliliklerinde de vuku bulacağını zannederler. Bu nedenle evlenmek onlar için kâbus olur.
Boşanma sürecinde anne ve babadan birinden uzaklaşan ve ayrı kalan çocuğunkarakter ve davranış eğitimi yarım kalır. Annenin ve babanın eksikliği çocuğun ruh dünyasında boşluğa neden olur. Anne ya da baba sevgisinin açtığı yaralar çocuklara davranış bozukluğu olarak ortaya çıkar.
Son olarak, ayrılıktan sonra en sevdiği kişilerden birinin çocuğu bırakması, babanın ya da annenin uzaklaşması, çocuklarda güven problemine yol açıyor. Babasının/annesininkendisini yarı yolda bırakmasına anlam veremeyen çocuk, En sevdiğim insana bile güvenemezken kime güvenebilirim ki? diye düşünür ve tüm insanlara karşı bir güvensizlik besler.
Suçluluk psikolojisi, şiddet eğilimi, evliliğe karşı olumsuz bakış, davranış bozuklukları, güvensizlik olarak nitelendirdiğim bu beş çeşit zarar, sadece benim fark edebildiklerim. Eminim benim farkında olmadığım nice yaralar boşanma neticesinde çocuğun ruh, duygu, düşünce ve kalbinde açılıyordur. Bu nedenle boşanma kararı alan anne-babaların en temel hedefi bu süreci olabildiğince iyi yönetip çocuklarının ruh sağlını korumak olmalıdır. Hiçbir anne-babanın, hangi gerekçe ile olursa olsun yavrusunun ruh dünyasını alt-üst etmeye hakkı yoktur.
Boşanma Adabı
Küçükken din dersinde, ya da hayat bilgisi dersinin görgü kuralları kısmında bize konuşmanın, yemek yemenin bir usulü,adabı olduğu öğretilir.Biz biliriz ki, bu adaplara göre yapılmayan konuşma ve yemek yeme hoş karşılanmaz. Bu adaplara uymayanlar görgüsüz olarak nitelendirilir. Bence boşanmanın da bir adabı olmalı. Bu adaba, usule göre boşanmayanları toplum kınamalı. Bu adaplar daha çok çocuğu korumak için olmalı. Benim hazırladığım boşanma adabı listesi muhtemelen şu şekilde olurdu:
1) Evli çiftler boşanma kararını tüm çözüm yollarını tükettikten sonra alacaklardır.
2) Boşanma sürecinde yaşanan sözel kavgalar ve tartışmalar çocuktan uzak bir şekilde gerçekleştirilecektir.
3) Evde yaşanan bu kavgalara çocuk kulağıyla bile şahit olsa o çocuğa Bak bazen iki insan anlaşamayabilir ve bu nedenle birbirine bağırabilir. Bu durumun seninle alakası yok, tamam mı şeklinde bir açıklama yapılacaktır. Bu açıklama bir kereye mahsus değil, tekrarlayan aralıklarla yapılacaktır.
4) Boşanma sürecinde her ne şekilde olursa olsun Sen uslu durmadığın için kavga ediyoruz., Sen yaramazlık yapmazsan biz de kavga etmeyiz gibi çocuğu töhmet altında bırakan cümleler kurulmayacaktır.
5) Boşanma kararı alındığında bu durum anne ve babanın birlikte olduğu bir ortamda çocuğa güzel dille açıklanacaktır. Bak yavrum, biz babanla/annenle son zamanlara anlaşamıyoruz. Birbirimize küsüyoruz. Hani sen de bazen arkadaşlarına küsüyorsun ya onun gibi. Biz beraber bir karar aldık. Geçinemediğimiz için artık ayrı evlerde yaşayacağız. Ama senin baban/annen olmaya devam edeceğiz ve seni her zamanki gibi sevmeye devam edeceğiz. şeklinde bir açıklama yapılacaktır.
6) Anne ve baba ne boşanma sürecinde ne de boşanmadan sonra çocuğun gözünde anne/babasını kötülemeyecektir. Çünkü çocuğun dünyasında anne ve baba faktörünü yıkmak o dünyayı alt üst etmek için yeterlidir. Bu nedenle, ergenlik dönemine kadar karşılıklı karar alınacak ve anne-baba birbirini çocuğa karşı kötülemeyecektir. Çocuk anne ve babasını hep aklı yetinceye kadar iyi olarak bilecek ve tanıyacaktır.
7) Anne/baba boşanmadan sonra çocuğunun bir diğerini görmesini asla engellemeyecek ve zorlaştırmayacaktır. Ebeveyn ayrıldığı eşine duyduğu öfkeyi çocuk üzerinden yansıtmayacaktır.
8) Anne-baba bir diğerine olan tepkisinden dolayı çocukla görüşmeyi kesmeyecek, haftada bir çocuğuyla kaliteli vakit geçirecektir.
Usulüne göre yapılmayan her iş çeşitli zararlara yol açar. Boşanmak gibi önemli bir meselede ise zararları çocuklar, yani geleceğimiz, yani toplum görür. Öyleyse öncelikle ruh sağlığı çalışanlarının, sonra avukatların sonra da her bireyin boşanmak isteyen kişilere boşanmanın doğru usulünü de anlatması gerekir. İlk girişim benden. Dilerim boşanmalar azalır ve çocuklar daha huzurlu ve mutlu olur.
Mehmet Teber
