elma şekeri
Daimi Üye
Beyin Damar Kökenli Hastalıklar
Bu hastalıklar ilkyardım, etkili tıbbi ve cerrahi tedavi ve rehabilitasyon uygulamalarıyla altedilebilir.
Beynin damar kökenli hastalıkları beyin damarlarının lezyonları sonucun*da sinir dokusunun yıkıma uğradığı bo*zukluklardır.
Beyin Damar Kökenli Hastalık Nedenleri
Halk arasında inme ya da felç olarak bi*linen apopleksi (ya da Latince adıyla ic*tus cerebrale) beyin atardamarlarının yırtılmasıyla oluşan beyin kanaması so*nucunda gelişir. Damar sertliği (arteri-yoskleroz) gelişmiş bir beyin atardama*rında oluşan bir pıhtının damarı tıkama*sı da (tromboz) başka bir inme nedeni*dir. Aynı biçimde, beyin embolisi adı verilen ve vücudun başka bir yerinden kan dolaşımına karısan pıhtı parçasının beyne ulaşarak daman tıkaması ile ortaya çıkan olay da inmeye neden olabilir. Ayrıca beyin atardamarlarının sinirsel uyarılar*la kasılması da (spazm) beyin dokusu*nun kanlanma yetersizliği sonucunda felce neden olur.
Söz edilen felç nedenleri bazen tansi*yonun yükselmesi ya da aniden düşmesi gibi kan basıncı dengesizlikleri, bazen de yemek sonrasında kanın sindirim siste*minde toplanması ya da sıcaklık değişi*minde ve alkol alındığında önemli mik*tarda kanın deride birikmesi gibi kan da*ğılım dengesizlikleri olabilir. Bu neden*ler arasında emboli oluşumunu kolaylaştıran kalp hastalıkları ile pıhtı oluşumuy*la seyreden kan hastalıkları da sayılabilir. Felç, çok sigara içilen, bol yemek yenen yoğun bir işgününden sonra, gece saatlerinde ya da sabah yataktan kalkıl*dığında, ayakkabı bağlamak ya da yüz yıkamak için eğilme durumunda ortaya çıkabilir. Belirgin iklim ve mevsim deği*şiklikleriyle hava basıncındaki önemli oynamalar da felç gelişimini kolaylaştı*rabilir. Felçten önceki günlerde hastada genellikle baş ağrısı, yüzde kanlanma ar*tışı, baş dönmesi ve sinirlilik gözlenebilir.
Beyin Damar Kökenli Hastalıklar Görülme Sıklığı
Damar kökenli beyin hastalığı 40 yaşın altında oldukça seyrektir. En sık görü*len neden pıhtı ile damar tıkanması (yüzde 80), daha az olarak da kanama*dır (yüzde 15). Dolaşım sistemi hasta*lıklarının birçok nedene bağlı olarak arttığı günümüzde, beyin atardamarları*nın hastalıkları da oldukça yaygındır. Bu yaygınlığın önemli bir nedeni yaşlı nüfusun artması ise de, lezyonların yal*nız yaşlılarda görülmediği unutulmama*lıdır. Hastaların üçte biri orta yaş üze*rinde, üretken ve çalışma yaşamı için*deki kişilerdir.
Beyin Damar Kökenli Hastalıklar Belirtileri
Az da görülse, beyin hastalığının ön belirtileri arasında baş ağrısı, baş dön*mesi, uyku eğilimi ve bilinç bulanıklı*ğından söz etmek gerekir. Beyindeki doku yıkımının yerine göre, hafif ko*nuşma, hareket ve görme bozuklukları görülür. Bilincin açık olduğu bu dö*nemde söz konusu belirtiler birkaç sa*niye ya da dakika, bazen de daha uzun sürer. Ağır olgularda ise beyindeki olay şiddetli bir tablo ile ortaya çıkabi*lir. Artık gerçek bir inme ya da ictus cerebrale tablosu oluşmuştur. Hasta yere düşer, hareketsizdir; bilinç kay*bolmuş ve yüz kanlanması artmıştır. Önceleri yüzeysel ve aralıklı iç çekme biçimindeki solunum daha sonra derin*leşir. Nabız yavaş ancak dolgundur. Felç vücudun yarısına yerleşmiştir. Özellikle beyin kanaması sonucu geli*şen felçlerde ateş, mide bulantısı, kus*ma, çırpınma nöbetleri ve koma sık gö*rülür. Genel belirtilerle birlikte, lezyonun yerine göre değişebilen sinir siste*mi belirtileri de ortaya çıkar. Doku yı*kımının fazla olmadığı olgularda felç hiçbir iz bırakmadan iyileşebilir. EEG (elektroensefalografi), psikometri (zi*hinsel ve ruhsal yeteneklerin ölçümü) vb özel yöntemlerle bile hastalık izleri ortaya çıkarılamaz. Ama olguların bü*tünü söz konusu olduğunda, genellikle kalıcı hareket ve konuşma bozuklukla*rı ortaya çıkar. Komanın birkaç gün içinde çözülmediği olgularda hastalı*ğın kötü gidişli olduğu düşünülür. Has*ta, ölümle sonuçlanabilen bronkopnömoni (bronş-akciğer iltihabı) ya da öteki enfeksiyonlara karşı büyük ölçü*de savunmasız durumdadır.
Beyin Damar Kökenli Hastalıklar İncelemeler
Anjiyografi ile yapılan radyolojik ince*lemede beynin damar ağı görüntülene*rek damar sertliği, damar keçeleşmesi, tıkanma vb değişimler saptanabilir. Ta*nıya çok yardımcı olan bir başka ince*leme yöntemi de bilgisayarlı tomogra*fidir. Bu yöntem özellikle beyindeki kanama ve doku ölümü alanlarının be*lirlenmesinde kullanılır. Elektroensefalogram ve sintigrafi ile hem lezyonun yeri, hem de hastalığın gidişi hakkında geniş bilgi sağlanabilir. Gene son yıl*larda geliştirilen magnetik rezonans, tanıda çok önemli veriler sağlayan bir yöntemdir. Kanamalı olgularda belden beyin-omurilik sıvısı çekilerek (lomber ponksiyonu) sıvıda kanın varlığı saptanabilir. Ama bu yöntem olası tehlikele*ri nedeniyle ancak tanı için zorunlu du*rumlarda uygulanmalıdır.
Kanama, tromboz, emboli
Beyin dolaşım sistemine ait en sık görülen bozukluklar tromboz, kana*ma ve embolidir. Tam ancak bir dizi inceleme sonucu konabilir. Nede*ne yönelik tanıda bilgisayarlı tomografi gibi pahalı ve ileri tekniklerden de yararlanılır. Ama bazı belirti ve bulgular da felç tanısına götürebilir.
Beyin kanaması
• genel kural olmamakla birlikte, çalışma ya da başka yorucu işler ka*namayı uyarabilir;
• kanamanın yer ve şiddetine bağlı olarak, felç birkaç dakika sonra ya da bir saat içinde gelişir;
• kanamanın yer ve şiddetine bağlı olarak koma görülür.
Beyin trombozu
• ortaya çıkması çalışma ile ilgili değildir; baş dönmesi, konuşma yiti*mi gibi ön belirtiler verir;
• belirtiler dakikalar, saatler içinde aşamalı olarak ortaya çıkar;
• bilinç görece sağlamdır.
Beyin embolisi
• ön belirti vermeden, birkaç saniye ya da birkaç dakika içinde gelişir;
• hızla iyileşebilir;
• bilinç görece sağlamdır.
Örümceksizar altı (subaraknoit) kanama
• ani ve şiddetli baş ve ense ağrısıyla ortaya çıkar;
• çok değişken bir gidişi vardır;
• yalnızca ağrıyla seyredebildiği gibi, koma durumu da gelişebilir.
Bu hastalıklar ilkyardım, etkili tıbbi ve cerrahi tedavi ve rehabilitasyon uygulamalarıyla altedilebilir.
Beynin damar kökenli hastalıkları beyin damarlarının lezyonları sonucun*da sinir dokusunun yıkıma uğradığı bo*zukluklardır.
Beyin Damar Kökenli Hastalık Nedenleri
Halk arasında inme ya da felç olarak bi*linen apopleksi (ya da Latince adıyla ic*tus cerebrale) beyin atardamarlarının yırtılmasıyla oluşan beyin kanaması so*nucunda gelişir. Damar sertliği (arteri-yoskleroz) gelişmiş bir beyin atardama*rında oluşan bir pıhtının damarı tıkama*sı da (tromboz) başka bir inme nedeni*dir. Aynı biçimde, beyin embolisi adı verilen ve vücudun başka bir yerinden kan dolaşımına karısan pıhtı parçasının beyne ulaşarak daman tıkaması ile ortaya çıkan olay da inmeye neden olabilir. Ayrıca beyin atardamarlarının sinirsel uyarılar*la kasılması da (spazm) beyin dokusu*nun kanlanma yetersizliği sonucunda felce neden olur.
Söz edilen felç nedenleri bazen tansi*yonun yükselmesi ya da aniden düşmesi gibi kan basıncı dengesizlikleri, bazen de yemek sonrasında kanın sindirim siste*minde toplanması ya da sıcaklık değişi*minde ve alkol alındığında önemli mik*tarda kanın deride birikmesi gibi kan da*ğılım dengesizlikleri olabilir. Bu neden*ler arasında emboli oluşumunu kolaylaştıran kalp hastalıkları ile pıhtı oluşumuy*la seyreden kan hastalıkları da sayılabilir. Felç, çok sigara içilen, bol yemek yenen yoğun bir işgününden sonra, gece saatlerinde ya da sabah yataktan kalkıl*dığında, ayakkabı bağlamak ya da yüz yıkamak için eğilme durumunda ortaya çıkabilir. Belirgin iklim ve mevsim deği*şiklikleriyle hava basıncındaki önemli oynamalar da felç gelişimini kolaylaştı*rabilir. Felçten önceki günlerde hastada genellikle baş ağrısı, yüzde kanlanma ar*tışı, baş dönmesi ve sinirlilik gözlenebilir.
Beyin Damar Kökenli Hastalıklar Görülme Sıklığı
Damar kökenli beyin hastalığı 40 yaşın altında oldukça seyrektir. En sık görü*len neden pıhtı ile damar tıkanması (yüzde 80), daha az olarak da kanama*dır (yüzde 15). Dolaşım sistemi hasta*lıklarının birçok nedene bağlı olarak arttığı günümüzde, beyin atardamarları*nın hastalıkları da oldukça yaygındır. Bu yaygınlığın önemli bir nedeni yaşlı nüfusun artması ise de, lezyonların yal*nız yaşlılarda görülmediği unutulmama*lıdır. Hastaların üçte biri orta yaş üze*rinde, üretken ve çalışma yaşamı için*deki kişilerdir.
Beyin Damar Kökenli Hastalıklar Belirtileri
Az da görülse, beyin hastalığının ön belirtileri arasında baş ağrısı, baş dön*mesi, uyku eğilimi ve bilinç bulanıklı*ğından söz etmek gerekir. Beyindeki doku yıkımının yerine göre, hafif ko*nuşma, hareket ve görme bozuklukları görülür. Bilincin açık olduğu bu dö*nemde söz konusu belirtiler birkaç sa*niye ya da dakika, bazen de daha uzun sürer. Ağır olgularda ise beyindeki olay şiddetli bir tablo ile ortaya çıkabi*lir. Artık gerçek bir inme ya da ictus cerebrale tablosu oluşmuştur. Hasta yere düşer, hareketsizdir; bilinç kay*bolmuş ve yüz kanlanması artmıştır. Önceleri yüzeysel ve aralıklı iç çekme biçimindeki solunum daha sonra derin*leşir. Nabız yavaş ancak dolgundur. Felç vücudun yarısına yerleşmiştir. Özellikle beyin kanaması sonucu geli*şen felçlerde ateş, mide bulantısı, kus*ma, çırpınma nöbetleri ve koma sık gö*rülür. Genel belirtilerle birlikte, lezyonun yerine göre değişebilen sinir siste*mi belirtileri de ortaya çıkar. Doku yı*kımının fazla olmadığı olgularda felç hiçbir iz bırakmadan iyileşebilir. EEG (elektroensefalografi), psikometri (zi*hinsel ve ruhsal yeteneklerin ölçümü) vb özel yöntemlerle bile hastalık izleri ortaya çıkarılamaz. Ama olguların bü*tünü söz konusu olduğunda, genellikle kalıcı hareket ve konuşma bozuklukla*rı ortaya çıkar. Komanın birkaç gün içinde çözülmediği olgularda hastalı*ğın kötü gidişli olduğu düşünülür. Has*ta, ölümle sonuçlanabilen bronkopnömoni (bronş-akciğer iltihabı) ya da öteki enfeksiyonlara karşı büyük ölçü*de savunmasız durumdadır.
Beyin Damar Kökenli Hastalıklar İncelemeler
Anjiyografi ile yapılan radyolojik ince*lemede beynin damar ağı görüntülene*rek damar sertliği, damar keçeleşmesi, tıkanma vb değişimler saptanabilir. Ta*nıya çok yardımcı olan bir başka ince*leme yöntemi de bilgisayarlı tomogra*fidir. Bu yöntem özellikle beyindeki kanama ve doku ölümü alanlarının be*lirlenmesinde kullanılır. Elektroensefalogram ve sintigrafi ile hem lezyonun yeri, hem de hastalığın gidişi hakkında geniş bilgi sağlanabilir. Gene son yıl*larda geliştirilen magnetik rezonans, tanıda çok önemli veriler sağlayan bir yöntemdir. Kanamalı olgularda belden beyin-omurilik sıvısı çekilerek (lomber ponksiyonu) sıvıda kanın varlığı saptanabilir. Ama bu yöntem olası tehlikele*ri nedeniyle ancak tanı için zorunlu du*rumlarda uygulanmalıdır.
Kanama, tromboz, emboli
Beyin dolaşım sistemine ait en sık görülen bozukluklar tromboz, kana*ma ve embolidir. Tam ancak bir dizi inceleme sonucu konabilir. Nede*ne yönelik tanıda bilgisayarlı tomografi gibi pahalı ve ileri tekniklerden de yararlanılır. Ama bazı belirti ve bulgular da felç tanısına götürebilir.
Beyin kanaması
• genel kural olmamakla birlikte, çalışma ya da başka yorucu işler ka*namayı uyarabilir;
• kanamanın yer ve şiddetine bağlı olarak, felç birkaç dakika sonra ya da bir saat içinde gelişir;
• kanamanın yer ve şiddetine bağlı olarak koma görülür.
Beyin trombozu
• ortaya çıkması çalışma ile ilgili değildir; baş dönmesi, konuşma yiti*mi gibi ön belirtiler verir;
• belirtiler dakikalar, saatler içinde aşamalı olarak ortaya çıkar;
• bilinç görece sağlamdır.
Beyin embolisi
• ön belirti vermeden, birkaç saniye ya da birkaç dakika içinde gelişir;
• hızla iyileşebilir;
• bilinç görece sağlamdır.
Örümceksizar altı (subaraknoit) kanama
• ani ve şiddetli baş ve ense ağrısıyla ortaya çıkar;
• çok değişken bir gidişi vardır;
• yalnızca ağrıyla seyredebildiği gibi, koma durumu da gelişebilir.
