E
esmanur
Misafir
Sual: (Suudiler, hilalin görülmesini esas alıp, hesapla hareket ediyorlar. Türkiye ise hesaba dayanıyor, ama rüyetle hareket ediyor. Her ikisi de yanlıştır. Kavuşumun ertesi ramazan günü başlar) deniyor. Doğru mu?
CEVAP
Yanlıştır. Diyanet’inki hesap olarak doğruysa da, önceden ilan edilmesi yanlış olur. Şöyle denirse doğru olur:
Hesaba göre, kavuşum şu gün şu saat olacak, ertesi günü hilal şu ülkenin şu şehrinden veya şu şehirlerden görünecektir. Dinimize göre hilalin doğması değil, görünmesi şarttır. Eğer dünyanın herhangi bir yerinden hilal görülmezse, ramazan o gün değil, bir sonraki gün başlar.
Genelde dünyanın herhangi bir yerinden görülebildiği için hesaplar doğru çıkmaktadır.
Merakıl-felah’taki hadis-i şerifte, (Ay’ı görünce oruç tutun! Tekrar görünce, orucu bırakın!) buyuruldu. Bu emre göre, ramazan ayı, hilalin görülmesiyle başlar. Hilali görmeden önce yapılan hesapla, takvimle başlamanın caiz olmadığı, İbni Abidin, Eşiat-ül-lemeat ve Nimet-i islam’da bildirilmiştir.
Takıyyuddin Muhammed ibni Dakik diyor ki:
İctima-ı neyyireyn’den 1-2 gün geçmeden, hilal hiç görülemez.
Şabanın 29. günü, güneş battıktan sonra, hilali aramak gerekir, görülmezse şaban ayını 30’a tamamlamak lazımdır. Bulutlu havada hilali bir âdil Müslümanın gördüm demesiyle, açık havadaysa, çok kimsenin söylemesiyle, kadı ramazan olduğunu ilan eder. Kadı bulunmayan yerlerde, bir âdil Müslümanın hilali gördüm demesiyle ramazan, iki âdil kişinin gördüm demeleriyle bayram olur. Ramazana ve bayrama takvimle, hesapla başlamanın caiz olmadığı Hindiyye’de de yazılıdır.
Hilali görmekle ramazanın başlaması, hesapla anlaşılandan bir gün sonra olabilir. Bu hesaplar, kameri ayın başladığı vakti bulmak için değildir. Hilalin görülebileceği geceyi anlamak içindir. İmam-ı Sübki de böyle buyurdu. İmamın sözünü tersine çevirenlere aldanmamalı. (Tahtavi ve Şernblali)
İbni Abidin hazretleri buyuruyor ki:
Ramazanın ilk gününü anlamakta takvimlere güvenilmemeli, çünkü oruç, gökte yeni ayı görmekle farz olur. Resulullah, (Hilali görünce oruca başlayın!) buyurdu. Hâlbuki hilalin doğması, görmekle değil hesapladır ve hesap sahih olup, hilal, hesabın bildirdiği gecede doğar, fakat o gece görülmeyip, bir gece sonra görülebilir ve oruca, hilalin doğduğu gece değil, görüldüğü gece başlanır. Çünkü İslamiyet böyle emretmiştir. (Redd-ül-muhtar)
